فضای مجازی به عنوان یکی از مهمترین رسانه‌های جمعی در جهان تکنولوژیک جدید، توانسته اسلوب تازه‌ای را در انتقال اخبار و رویدادها بنیان نهد. در این میان اما، تمام اطلاعاتی که از این مسیر نقل و انتقال می‌یابد اطلاعات اصیل و مستند نیست؛ به این معنا که در هر سطحی؛ از عالمان سیاست و اقتصاد و فرهنگ تا نهادهای سرگرم‌کننده و ... می‌توانند به نوعی اطلاعاتی نادرست را به مخاطب انتقال داده و نشر بدهند.
به گزارش آفتاب صبح و به نقل از تسنیم، نشر و پخش اطلاعات اما با دو انگیزه انجام می‌گیرد؛ نخستین آن می‌تواند مقاصدی سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، دینی و ایدئلوژیک و ... باشد، که گردانندگان گروه‌های اجتماعی در پی رسیدن به آن مطلوب هستند و برای آن برنامه‌ریزی کرده‌اند؛ پشت این حرکت‌ها هم نیت‌هایی نهفته است و مقصد اصلی نیل به این نیت‌هاست؛ دومین دلیل هم می‌تواند بی اطلاعی افراد از موضوعات و علاقمندی به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی باشد بدون اینکه قصد و نیتی غیر از سرگرمی و ... در نظر آن‌ها باشد.
در میانۀ این دو گروه اما عده‌ای تلاش می‌کنند در مسیر صحیح حرکت کرده و جلوی انتشار برخی از اخبار و اطلاعات و ... را بگیرند، اطلاعات و اخباری که از اعتبار و سند مدقن برخوردار نیستند.
در ایران هم ممکن است گروه‌های زیادی در این مسیر فعالیت داشته باشند؛ اما یکی از مهمترین‌های آن‌ها کمپینی‌ست که توسط برخی از علاقمندان به فرهنگ تشکیل شده و مانند سربازان فرهنگ، در صدد جدا کردن سره از ناسره در حوزه نشر مطالب به نام بزرگان هنر و فرهنگ ایران هستند.
«کمپین مبارزه با نشر جعلیّات» بنا به معرفی خودشان «در خرداد 1394 به همّت جمعی از دانشجویان ادبیّات فارسی، تاریخ و جامعه‌شناسی دانشگاه تهران تشکیل شد. هستۀ مرکزی این گروه را دانشجویانی تشکیل می‌دهند که از نشر جعلیّات در فضای مجازی نگران و از عواقب فرهنگی آن آگاه هستند. وظیفۀ اصلی این گروه، جمع‌آوری آثار منسوب به بزرگان ادبیّات و شخصیّت‌های تاریخی در فضای مجازی و بررسی صحّت انتساب آنهاست. در صورتی که نادرستی اثری محرز شود، آن اثر با مهر جعلی منتشر می‌شود؛ همچنین درصورت مشخّص‌شدن صاحب اصلی اثر، متن مورد نظر در قالبی با مهر اصلی قرار می‌گیرد. پیامدهای مخرّب جریان جعل را بارها کمپین گوشزد کرده است؛ امیدواریم با فعّالیّت‌های کمپین، حساسیّت به نام مؤلّف در مخاطبان فضای مجازی ایجاد و حقّ مؤلّف به رسمیّت شناخته شود. فعّالیّت کمپین کاملاً خودجوش و داوطلبانه و محتویّات آن حاصل کار گروهی و شبانه‌روزی اعضاست. به فضل خدا، این کمپین تاکنون مورد استقبال طیف قابل توجّهی از طرف اهل هنر و فرهنگ قرار گرفته است. علاوه بر دانشجویان، استادان برجستۀ دانشگاه، شاعران، روزنامه‌نگاران و نیز نمایندگان برخی بزرگان ادبی به این گروه پیوسته‌اند.»
اما اعضای کمپین هم عبارتند از:
1 - در بخش استادان دانشگاه:
- روزبه زرین‌کوب، برادرزادۀ دکتر عبدالحسین زرین‌کوب و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران؛
- زهرا حیاتی، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیّات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی؛
- غلامرضا سالمیان، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه؛
- مرتضی رشیدی، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد واحد نجف آباد؛
- اسماعیل امینی دکتر در ادبیّات فارسی و روزنامه‌نگار.
2 - نمایندگان و بستگان صاحبان آثار:
- یلدا ابتهاج، دختر استاد هوشنگ ابتهاج (ه. الف. رسایه)؛ علی بهبهانی، پسر سیمین بهبهانی؛ آیه امین‌پور، دانشجوی کارشناسی ادبیّات فارسی و دختر قیصر امین‌پور؛ آنا پناهی، دختر حسین پناهی؛ بهار مشیری، دختر فریدون مشیری؛ ملیکا افتخاریان، مسئول صفحات مجازی فریدون مشیری؛ رضا ضیاء، مسئول کانال صادق هدایت؛ آزاد عندلیبی، از مسئولان سایت و کانال رسمی احمد شاملو.
3 - همکاران بخش ادبیّات فارسی:
سیّد علی میر افضلی، کارشناس ادبیّات فارسی؛ شاهین شیرزادی، کارشناس ادبیّات فارسی و کارشناس ارشد زبان‌شناسی دانشگاه تهران؛ ریحانه حجت الاسلامی، آزاده شریفی و شیما علاقبند‌راد دانشجویان دکتری ادبیّات فارسی دانشگاه تهران؛ ستایش دشتی، دانشجوی کارشناسی ادبیّات فارسی و فرانسه دانشگاه تهران؛ حمیدرضا سلمانی، دکتر در ادبیّات فارسی دانشگاه تهران؛ علی اصغر بشیری، دکتر در ادبیّات فارسی دانشگاه بوعلی؛ رضا خبازها، دانشجوی دکتری ادبیّات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی؛ بلال بحرانی، دانشجوی دکتری ادبیّات فارسی دانشگاه بوعلی؛ سهیل یاری گل‌درّه و خلیل کهریزی، دانشجویان دکتری ادبیّات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه؛ نازنین توتونچیان، عاطفه یوسفی و عرفان چوبینه، کارشناسان ارشد ادبیّات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی؛ الوند بهاری، دانشجوی دکتری ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی؛ مهدیه جوادی و هدا کجوری دانشجویان دکتری دانشگاه مازندران؛ حیدر زندی، شاهنامه‌پژوه؛ هادی نائینی، کارشناس ارشد ادبیّات فارسی دانشگاه تهران و سحر سپهری، دانشجوی کارشناسی ادبیّات فارسی دانشگاه تهران.
4 - همکاران بخش تاریخ:
لیلی ورهرام، کارشناس باستان‌شناسی و دانشجوی دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران و فهیمه موسوی، کارشناس ارشد تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی.
5 - همکاران بخش علوم اجتماعی:
نجمه قنبری، کارشناس مردم‌شناسی و کارشناس ارشد مدیریّت فرهنگی و مریم شفیعی سروستانی دانشجوی دکتری علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
6 - سایر همکاران:
مجتبی موسی‌نژاد، مجید ترکابادی، مریم صباغی، رحمان ناصری و ارسلان گودرزی
شیوه فعالیت کمپین:
اما شیوه کار کمپین در اغلب مواقع اینگونه است که برخی آثار مشکوک که از منظر زبانی، محتوایی و مضمونی و ... به سبک یک نویسنده نزدیک نیست؛ توسط افراد در گروه نشر داده می‌شود؛ سپس افراد متخصص در آن بخش با مراجعه به کتاب‌ها و اسناد؛ «جعلی» یا «اصلی» بودنِ آن را تحقیق و اعلام می‌کنند.
یکی از مهمترین کارهایی که اخیراً با تلاش‌های اعضاء این کمپین به رسانه‌ها رسید و سپس توسط یکی از خبرگزاری‌ها در هفته گذشته منتشر شد؛ موضوع «غلط‌های املایی در ماکت کتاب‌های ورودی کتابخانه ملی» بود. تصاویر و توضیحات این خبر توسط علی اصغر بشیری دکترای ادبیات فارسی گرفته شده و نخست در گروه کمپین به نشر رسید؛ پس از آن توسط اعضاء در گروه‌های مختلف منتشر و خوشبختانه ختم به یک رویداد خبری شد که بازتاب نظر مسئولان را هم در پی داشت.
همراهی کمپین با رسانه‌های مکتوب و مجازی
اما در پایان نکته‌ای که بد نیست به آن اشاره شود بازتاب تلاش‌های کمپین‌های این چنینی در جامعه رسانه‌ای ماست؛ رسانه‌ها امروز وظیفه دارند این سربازان فرهنگ را که بی هیچ ادعایی تلاش می‌کنند سره از ناسرۀ فرهنگ جدا کنند، معرفی کرده و به حمایت آن‌ها دست بزنند. از آن طرف هم؛ برای ضریب نفوذ بیشتر در شبکه‌های اجتماعی، اعضای کمپین وظیفه دارند – غیر از معرفی خود در گروه‌های رسمی ادبی و دارای جایگاه ویژه در حوزه ادبیات - در لایه‌های پایین‌تر و میانی‌تر، که گروه‌های اجتماعی را به عنوان سرگرمی دنبال می‌کنند، وارد شده و از آنجا جلوی انتشار اکاذیب را در مورد بزرگان فرهنگ این سرزمین بگیرند؛ چرا که افراد آگاه و آشنا با فرهنگ و ادبیات ایران؛ خود به این موضوع واقف و حساس هستند که ادبیات این سرزمین را نباید آلوده به متون جعلی کرد؛ بنابراین جلوی نشر جعل را بهتر است از جاهایی گرفت که حساسیتی در این مورد وجود ندارد.
**حسن گوهرپور- شاعر و روزنامه‌نگار