روز یکشنبه بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه گفت که در حاشیه نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا برای ملاقات با حسن روحانی رییس جمهور اظهار تمایل کرده بود اما روحانی این درخواست را رد کرده است.
به گزارش آفتاب صبح، فرارو در ادامه نوشت: در سال ۲۰۱۳ در جریان سفر روحانی به نیویورک برای شرکت در همین مجمع، باراک اوباما رئیس جمهور وقت آمریکا تلفنی با او صحبت کرده بود که آخرین تماس از این نوع میان رهبران دو کشور بود.
پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ تنش‌ها میان ایران و آمریکا به شدت افزایش یافته است.
رئیس جمهور آمریکا می گوید تمایلی به حفظ برجام ندارد و اخیرا اعلام کرد که تصمیم‌گیری در مورد آینده آن را به کنگره می سپارد. روحانی هم گفته است که اگر آمریکا برجام را باطل کند "هزینه سنگینی" خواهد داد.
رئیس جمهور آمریکا در اولین نطق خود در مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر شدیدا به ایران تاخت که با واکنش آقای روحانی مواجه شد.
پیشنهاد آمریکا برای گفت‌و‌گوی رهبران از چه ناشی می شود و ایران چرا با آن مخالفت کرده است؟
علی خرم تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در این باره گفت: «این درخواست یا تمایل اولین بار نیست و در 40 سالی که از انقلاب اسلامی می‌گذرد روسای جمهوری آمریکا تمایل خود را چندین بار برای دیدار با روسای جمهور ایران نشان داده‌اند. ابتدا کلینتون و بعد از آن اوباما بارزترین ابراز تمایلات برای دیدار با رییس جمهور ایران بودند. از این جهت تمایل ترامپ نیز بی سابقه نیست.»
او افزود: «در دوره آقای اوباما مسئله کمی متفاوت بود، او از راهش برآمد، ابتدا هماهنگ کرد، تلفن زد و گفت اگر از سوی ایران تمایلی باشد باروحانی دیدار می‌کند. اما آقای روحانی به خاطر ملاحظاتی داخلی که داشت، طی مشورت‌هایی به این نتیحه رسید که این دیدار برگزار نشود و موضوع به یک تماس تلفنی ختم شد.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه به روانشناسی سیاسی ایران و آمریکا پرداخت و گفت: «بنده از جزئیات ابراز تمایل دونالد ترامپ برای ملاقات و زمان آن اطلاع ندارم ولی اگر این درخواست رسما قبل ازسخنرانی او ارائه شده باشد باید با دقت بیشتری به آن نگریست. در ابتدا هرکس سخنرانی ترامپ را شنیده باشد می‌داند ایران شدیدا از این سخنرانی و مواضع ترامپ عصبانی است بنابراین ابراز تمایل ترامپ بعد از سخنرانی برای ملاقات با رئیس جمهورمان در حالیکه به کشورمان توهین کرده، بی معنا و بی ربط بنظر می‌‌رسد. اما اجازه دهید موضوع را در شرایطی بررسی کنیم که رئیس جمهور آمریکا به ایران توهین نکرده باشد و در صدد خصومت و تصویب تحریم‌های جدید برنیاید در اینصورت موضوع را می‌توان شبیه دوره اوباما در نظر گرفت. آمریکا از یک روانشناسی و ایران از روانشناسی دیگر برخوردار است. روانشناسی ایرانی به گونه‌ای است که شاید فکر می‌کنند اول باید دشمنی‌ها حل شود بعد روسا همدیگر را ببینند و نظرات یکدیگر را بپذیرند.»
خرم اظهار کرد: «در آمریکا دیپلماسی اینگونه است که در عین دشمنی و اختلاف، با مخالفان دیدار می‌کنند و از این جهت در اوج جنگ لفظی با کره شمالی و توهین به یکدیگر، ترامپ پیشنهاد ملاقات و مذاکره با رهبر کره شمالی را داد. تجربه هم نشان داده است وقتی روسای کشورها رو در رو می‌نشینند و سخن می‌گویند اگر تا دیروز صددرصد دشمن هم بودند امروز بعد از مذاکره و دیدار ممکن است یخ‌ها آب شود و حتی ممکن است 50تا 70درصد مشکلات حل شود.»
خرم در ادامه به دیدار رائول کاسترو رهبر کوبا با اوباما اشاره کرد و گفت: «رائول کاسترو و اوباما در شرایطی که کوبا و آمریکا دشمنی تاریخی داشتند و حتی از دشمنی ایران و آمریکا سخت‌تر بود، وقتی با یکدیگر گفت‌وگو کردند همه یخ‌ها آب شد و منجر به ایجاد رابطه دیپلماتیک شد.»
به گفته این تحلیلگر مسائل بین الملل "دیپلماسی آمریکا دارای روانشناسی متفاوتی است، آمریکا اینگونه در سطح بین الملل و جهان عمل کرده و می‌کند که یک دفعه با مخالفانش می‌نشیند و مذاکره می‌کند و در این مذاکرات این اراده را دارد که اگر همدیگر را قانع کنند، اتفاقات مهمی رخ دهد."
او با بیان اینکه "این خصوصیت در ترامپ بارزتر هم هست"، افزود: «شخص دونالد ترامپ ممکن است تا امروز با یکی کاملا دشمن باشد اما وقتی که نشست و صحبت کرد، همه دشمنی‌ها را کنار بگذارد. نمونه این روحیه درباره روابط ترامپ با عربستان است.»
خرم ادامه داد: «عربستان قبل از ترامپ و در دوره اوباما از طرف کنگره آمریکا به عنوان مسئول دولتی واقعه 11 سپتامبر شناخته شده بود و باید غیر رسمی تا 700 میلیارد دلار غرامت پرداخت می‌کرد. این مصوبه کنگره بود، اجرایش دست اوباما بود اما اوباما بخاطر روابط در اجرا تعلل می‌کرد. وقتی ترامپ آمد کنگره امیدوار بود قانون "جستا" را بتواند پیاده کند. عربستانی‌ها با درک شرایط سعی کردند ترامپ را ببینند و با روانشناسی ترامپ با او برخورد کردند، موفق هم شدند و توانستند ورق را بر گردانند. عربستان برای آمریکا از یک متهم تمام عیار تبدیل به یک دوست و متحد استراتژیک شد. این باید برای ما ایرانی قابل مطالعه باشد، عربستان چگونه از یک متهم به یک متحد تبدیل شد؟»
این تحلیلگر با بیان اینکه "بخشی از این اتفاق به شخصیت ترامپ و روانشناسی دیپلماسی آمریکا باز می گردد"، عنوان کرد: «ما چه در دوره آقای خاتمی و چه در دوره اول آقای روحانی و چه حالا با چنین تمایلاتی روبه‌رو شده‌ایم و در آینده هم روبرو خواهیم شد. ظاهرا آنها می خواهند دور یک میز مشکلات را مطرح کنند.»
او گفت: «درست است که ترامپ بی عقل است، دشمنی می‌کند و خصومت دارد ولی سوال این است که آیا ما می خواهیم این دشمنی به طریقی برداشته شود؟ و ایران از پتانسیل و توانایی‌اش در منطقه استفاده کند، یا نه؟ ما باید روانشناسی طرف مقابل را بشناسیم و گاهی بخاطر منافع خودمان مطابق آن روانشناسی عمل کنیم. در اینصورت شاید بسیاری از مشکلات حل شود.»
او در پاسخ به این سوال که زمانی که اوباما با حسن روحانی گفت‌وگویی تلفنی انجام داد مخالفت‌هایی با آن صورت گرفت و منتقدانی به خاطر آن دولت را تحت فشار قرار دادند، شاید همین مخالفت‌ها باعث شده است که پیشنهاد ترامپ هم رد شود؟ گفت: «اینکه از تماس تلفنی روحانی و اوباما توسط عده‌ای انتقاد شده است دلیل نمی‌شود که آن تماس درچارچوب منافع و امنیت ملی کشور نادرست باشد. این همان ملاحظات دیپلماسی ایرانی است. اگر آقای روحانی همان اول با اوباما دیدار می‌کرد تردید نداشته باشید مثل دیدار با رائول کاسترو طرفین همدیگر را می‌دیدند و روحانی چندین توافق جدی با اوباما انجام می‌داد و راه 10 ساله ظرف یکی، دو سال برای حل مشکلات بین ایران و آمریکا طی می‌شد. الان هم همینطور است.»
خرم با بیان اینکه "نمی‌گویم ترامپ شخص عاقل و موجهی است" اظهار کرد: «ولی اگر در آینده موقعیتی که پای منافع و امنیت ملی مطرح است، پیش آید ما نباید هر پیشنهادی را چشم بسته رد کنیم یا فقط با الگوهای خودمان بسنجیم. یک مقداری هم باید الگوهای طرف مقابل را در نظر داشته باشیم. زمانی ایران با شوروی هم رابطه خصمانه داشت، در جایی امام خمینی ابتکار عمل به خرج دادند، دیداری ترتیب دادند و این رابطه دوستانه بین دو کشور برقرار شد. در حالی که اگر آمریکا در ایران کودتا کرده است، روس‌ها بخشی از ایران را تصرف کرده‌اند که الان منطقه قفقار را در بر می‌گیرد و در حال حاضر روسیه یکی از دوستان اصلی ماست، در حالی که مدت‌ها شعار مرگ بر شوروی می‌دادیم.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی معتقد است: «الان ما در شرایطی هستیم که عربستان و اسرائیل و ... هجوم آورده‌اند، ما هم میراث زیادی در منطقه داریم، دونالد ترامپ هم ممکن است علیه ایران یک پارچه آتش شود. در این شرایط اگر ترامپ معقول بود و آقای روحانی در آینده ملاقاتی هم انجام دهد، می‌تواند مطالبات را مطرح کند.»
خرم با بیان اینکه "ما باید این را در نظر بگیریم که این گونه پیشنهادات همیشه مطرح نیست" ادامه داد: «برای ملاقات با روحانی بوده است، برای ملاقات با خاتمی هم بود ولی برای احمدی نژاد برعکس علیرغم درخواست‌های مکرر ایشان برای ملاقات با رئیس جمهور آمریکا این شرایط فراهم نشد چرا که او وجهه مثبت در عرصه بین المللی نداشت. ما برای منافع ایران که هزینه سنگینی به کشور وارد نشود و بتواند در سوریه و عراق و ... نقش آفرین باشد، باید با جامعه بین المللی از جمله آمریکا اگر ضرورت پیدا کرد، کار کنیم. ممکن است در یک ملاقات بتوانیم کار بزرگی انجام دهیم که در هیچ زمان دیگری نتوانسته‌ایم انجام دهیم. اگر درخواست ترامپ قبل از سخنرانی توهین آمیزش در سازمان ملل صورت گرفته باشد که ما اطلاع نداریم، ایران می‌توانست پیغام دهد که اگر قرار است چنین ملاقاتی انجام شود ما این سوالات و دغدغه‌ها را از آمریکا داریم، اگر طرح آنها مقدور است بفرمایید اگر نیست، خداحافظ. شاید بدین ترتیب از سخنرانی و دشمنی بیشتر ترامپ جلوگیری می‌شد و ما هم ادعاهای خودمان را در سطح بین المللی مطرح می‌کردیم".
این دیپلمات پیشین درباره انگیزه ترامپ برای پیشنهاد مذاکره با روحانی گفت: «دونالد ترامپ احتمالا براساس روانشناسی آمریکایی هم قصد داشته برخی مشکلات مثل برجام را حل کند و هم می‌خواسته وجهه شکست خورده خود را بهبود دهد. وقتی رئیس جمهور آمریکا در معمای ایران گیر می‌کند، همیشه یک راه این است که یک ملاقات در سطح بالا انجام شود و بر حل مشکلات سایه افکند. مثل کاری که اوباما با کاسترو کرد و از همه کینه‌ها عبور کردند و با هم رفیق شدند. ترامپ به خاطر شخصیتش از این منظر از اوباما یک قدم هم جلوتر است و این شخصیت را دارد که ناگهان همه چیز را کنار بگذارد.»