به گزارش آفتاب صبح، در نشستی که روز گذشته میان سازمان‌های مردم‌نهاد میراث فرهنگی و گردشگری با هیأت‌رییسه‌ی «فراکسیون میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی و مناطق آزاد» مجلسِ شورای اسلامی و جمعی دیگر از نمایندگان برگزار شد سمن‌ها به طرح مشکلات و نارسایی‌های حوزه‌ی مربوط پرداختند و نمایندگان برای حل شدن این مشکلات اعلام آمادگی کردند.
گردشگری را به دست بخش خصوصی بسپاریم
جواد هروی، نماینده‌ی پیشین مجلسِ شورای اسلامی، که آن‌هنگام ریاست فراکسیون تاریخ را بر عهده داشت، به عنوان فردی که سال‌ها در این حوزه فعالیت داشته است با اشاره به بودجه اندکی که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از دولت دریافت می‌کند تأکید کرد: صنعت گردشگری در کشور برای توسعه نیازمند مشارکت جدی مردمی و بخش خصوصی است و بدون کمک از نهادهای مردمی توسعه این صنعت دشوار خواهد بود.
پس از خوشامدگویی از سوی برگزارکنندگان نشست از سوی مرتضی رمضانی، مدیرکل پیشین دفتر امور مجامع و تشكل‌هاي مردم‌نهاد سازمان میراث فرهنگی، و تشکر او از حامیان نشست ــ مهندس حمید طاهری‌زاد، مدیر هتل پرشیا که محل برگزاری نشست بود، و مهندس داداللهی، مدیرعامل شرکت توسعه سعادت‌گستر آذرخش ــ و پیش از آن‌که نمایندگان سمن‌ها به بیان پاره‌ای از مشکلات حوزه‌های میراث فرهنگی و گردشگری بپردازند، جواد هروی از سوی نمایندگانی که در مجلس حضور داشتند سخنانِ کوتاهی را ایراد کرد. او در ادامه ضمن ابراز خوش‌بینی از آینده صنعت گردشگری در کشور گفت: در ایران تمام شرایط، ظرفیت‌ها و استعداد‌ها مانند سرمایه‌گذاری، مدیریت صحیح و... وجود دارد تا بتوانیم به یکی از مهمترین پایگاه‌های گردشگری در جهان تبدیل شویم. تنها نیازمند نگاه جدی به بخش خصوصی برای کمک به این عرصه هستیم. مشاور رییس‌جمهور در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد: امیدواریم در آینده‌ی نزدیک درآمد حاصل از این صنعت را بتوانیم جایگزین نفت کنیم.
در ادامه شهاب نادری، نائب‌رییس «فراکسیون میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی و مناطق آزاد»، مشکلات در این حوزه را کم ندانست و تأکید کرد که نمایندگان مجلس همواره برای رفع موانع در کنار مردم خواهند ماند.
توجه به میراث فرهنگی و طبیعی اصل مهم توسعه پایدار
علیرضا افشاری، دبیر انجمن دیدبان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران، دو حوزه میراث فرهنگی و محیط زیست را حوزه‌های مهمی دانست که در سال‌های گذشته نسبت به آنها کم‌توجهی شده است. او ادامه داد: این دو حوزه بسیار مهم است و با زندگی مردم ارتباط مستقیم دارد. بی‌توجهی به محیط زیست که پیامدهای فاجعه‌بارش را امروزه می‌بینیم و با کمبود آب و آلودگی هوا می‌رود تا زندگی در این منطقه به خظر افتد و حوزه میراث فرهنگی که با هویت ما ارتباط تنگاتنگی دارد و بدون این آثار ارجمند که نشان‌دهنده‌ی زیست مشترکِ مردمان ایران بزرگ است راه برای اختلاف‌اندازی‌ها و کشمکش‌ها باز می‌شود هم‌چنان‌که دشمنانِ‌ما در دو سوی کشورمان در نخستین اقدام‌شان همین آثار را مورد یورش قرار می‌دهند.
سخنگوی پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی ادامه داد: از این‌رو، و چون جایگاه قانون‌گذاری را در کشور بسیار مهم می‌دانیم، چرا که بارها در تلاش‌های خود برای نجات آثاری به اقدام‌های نماینده‌ای برمی‌خوردیم که از روی کم‌آگاهی و به‌انگیزه‌ی توسعه در شکل ناپایدارش سبب برخی تخریب‌ها می‌شد تصمیم گرفتیم از آن‌جایی که سمن‌های نمی‌توانند کنش سیاسی داشته باشند در قالب افرادی حقیقی «پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی» را شکل دهیم تا پشتیبانِ نمایندگانِ مدافعِ میراث فرهنگی و محیط زیست باشیم و خلاء وجودِ حلقه واسط میان نهادهای مدنی در این حوزه و مجلس شورای اسلامی را پر کنیم.
مهندس افشاری از سوی پویش پاسداری، که از برگزارکنندگان نشست بود، ضمن دعوت از نمایندگانی که به پویش نپیوسته‌اند به این حرکت، خواستار برپایی نشست‌های مرتب میان انجمن‌ها و نمایندگان شد و توضیح داد که امروز، با توجه به وقت محدود، بخشی از نارسایی‌های این حوزه‌ها از سوی برخی نمایندگانِ سمن‌ها اعلام می‌شود که در آینده به صورتِ کتبی تقدیم نمایندگان خواهد شد. علیرضا افشاری، که اجرای نشست را بر عهده داشت، تأکید کرد که مهمترین خواستِ نمایندگان و زیربنای حل بسیاری از مشکلات وزارتخانه شدن سازمان است چرا که این کار سببِ نظارتِ دقیق‌تر نمایندگان بر آن، تخصصی شدن مدیرانِ آن، جذبِ بودجه‌ی بیشتر و خرجکردِ شفاف‌ترِ آن خواهد شد.
میراث معنوی؛ هویت یک ملت
در ادامه این نشست برخی از نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهادِ دو حوزه نام برده‌شده به ارائه مشکلات و دادن برخی راهکارها پرداختند.
در ابتدا دکتر فریده یوسفی، نائب‌رییس هیأت‌مدیره انجمن سوادکوه‌شناسی، پژوهشگر و نویسنده‌ی کتاب‌هایی در حوزه‌ی گردشگری، از اهمیت میراث ناملموس یا معنوی که حاصل هزاران سال زندگی گروه‌های مردمی است نام برد و اشاره کرد: بدون توجه به میراث معنوی که هویت ما در آن جای دارد توسعه و قدم گذاشتن در جهان مدرن کاری دشوار خواهد بود. او خواستار تخصیص بودجه مشخص و تأسیس خانه میراث ناملموس و معنوی از نمایندگان مجلس شد.
نقشه باستان‌شناسی؛ شناسنامه میراث فرهنگی
ناصر پازوکی، باستان‌شناس و مدیرکل سابق میراث فرهنگی استان تهران ــ که از سوی انجمن‌ها برای طرح موضوع مهم بی‌توجهی به نقشه‌ی باستان‌شناختی کشور، که در آن میراث فرهنگی هر استان اعم از منقول و غیر منقول به صورت منظم ذکر شده باشد، به نشست دعوت شده بود ــ گفت: در حال حاضر میان صاحب‌نظران این حوزه در مورد تعداد آثار باارزش تاریخی اختلاف نظر است در حالی که تدوین این نقشه می‌تواند کمک بسیاری به حفظ آثار برجای مانده از گذشته بکند تا بدانیم میراث ما در کجا قرار دارد.
او با اشاره به اینکه در زمان مدیریت خود نقشه میراث استان تهران را تهیه کرده بود گفت: هنوز بیشتر استان‌ها این نقشه را ندارند و این تهدید جدی است برای میراث فرهنگی در برابر طرح‌های عمرانی و کشاورزی که در این میان، تپه‌های باستانی بسیار مورد تخریب قرار می‌گیرند.
تبلیغات موثری در حوزه گردشگری نداریم
خانم دکتر سهرابیان، استاد دانشگاه و نائب‌رییس انجمن علم و فرهنگ، با اشاره به اینکه در ایران جادبه‌های گردشگری فروانی وجود دارد از عدم اطلاع‌رسانی درست برای جذب گردشگر و سرمایه‌گذار، به‌خصوص سرمایه‌گذار خارجی، گلایه کرد و گفت: در ایران جاذبه‌های فروانی وجود دارد که متاسفانه به علت نبود تبلیغات درست و موثر از دیدها پنهان مانده است و از نمایندگان خواست تا بودجه‌ای را به این حوزه اختصاص دهند.
او مشکلات اداری برای جذب سرمایه‌گذار را یکی دیگر از مشکلات دانست و گفت: در ایران مراحل اداری بسیار کند انجام می‌شود و ما نیازمند گروهی تخصصی هستیم که با سرعت به درخواست سرمایه‌گذاران خارجی در این حوزه رسیدگی کند زیرا این دسته از سرمایه‌گذاران به وقت خود اهمیت فراوان می‌دهند.
مراحل ثبت انجمن‌ها را بهبود بخشید
حسن رنجبر وزیری، نائب‌رییس مؤسسه‌ی پرتو گردشگری، باز بیان این نکته که سازمان‌های مردم‌نهاد نقش موثری در رصد و بهبود این حوزه‌ها دارند از دیوان‌سالاری و روند دشوار ثبت سمن‌ها گلایه کرد و گفت: برای ثبت یک سمن از ارگان‌های مختلف باید کسب اجازه کرد در حالی که برخی از این ارگان‌ها با هم هماهنگ نیستد و در این میان زمان زیادی را از دست می‌دهیم.
فهرست آثار موزه‌ها منتشر شود
منوچهر لطفی، از انجمن مجموعه‌داران، با بیان اینکه مجموعه داران حامیان میراث فرهنگی کشور هستند که با بودجه شخصی خود از این میراث فرهنگی کشور حمایت می‌کنند گفت: بسیاری از مجموعه‌دارها نه تنها آثاری را خارج نمی‌کنند بلکه با هزینه شخصی خود آثار فرهنگی ایرانی را که در خارج از کشور وجود دارد وارد کشور می‌کنند.
او تاکید کرد: میراث و آثار درون مجوعه‌ها و موزه‌ها متعلق به مردم است که بهتر است فهرستی از آنها تهیه شود، چرا که مردم و به‌ویژه ما سمن‌ها، در مقام پاسداران میراث فرهنگی، در جریانِ جابجایی‌های آثار قرار نمی‌گیریم.
نابودی خانه‌های تاریخی، به خاطرِ نبود مدیریت یک‌پارچه شهری
سجاد عسگری، دبیر کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران، از نبود مدیریت یک‌پارچه شهری برای حفاظت از میراث فرهنگی تهران گلایه کرد و گفت: متاسفانه هر یک از نهادهای مربوط در این موضوع ساز خود را می‌زنند؛ شهرداری راه خودش را می‌رود و میراث راه خود و هیچ هماهنگی وجود ندارد.
عسگری با اشاره به تخریب آثار مصادره‌شده تحت تملک نهادهای دولتی گفت: دولت و برخی نهادهای مرتبط بناهای ارزشمندی را مصادره کرده است که آنها را به نمایندگی مردم حفظ کند نه اینکه به مافیایی که امروز در شهر وجود دارد بفروشد تا این آثار ارزشمند تخریب و به جای آن برج‌هایی به قصد درآمدزایی ساخته شوند. او دزدی‌های اخیری که از ساختمان‌های تاریخی در شهر تهران شده است یکی دیگر از معضلات دانست و گفت: هیچ نهادی برای پیشگری از این موضوع و پیگیریِ آن کاری جدی انجام نداده است.
بافت‌های تاریخی؛ هویت شهرها
عروجی، مدیر کانون دانش‌آموختگان ایرانی در ایتالیا، توجه به بافت‌های تاریخی شهرها را موضوع مهمی دانست که در جهان بعد از جنگ جهانی دوم برای جذب گردشگری و رونق اقتصاد کشور‌ها به آن توجه زیادی شده است اما در ایران این موضوع مورد غفلت قرار گرفته است. او گفت که در ایران به این بافت‌ها به عنوان بافت فرسوده و معضل نگاه می‌شوند در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته این‌ها زیرساخت گردشگری به شمار می‌آیند که با اندکی سرمایه‌گذاری بازده بسیار بالایی در جذبِ گردشگر دارند.
با موسیقی و آیین‌های شاد محلی مخالفت می‌شود
زهرا همتی، مدیر مؤسسه‌ی فرهنگی هنری فلق، با اشاره به اینکه سمن‌ها بی‌هیچ چشم‌داشتی به کار خود ادامه می‌دهند از بروز برخی رفتارهای سلیقه‌ای در این حوزه انقاد کرد و گفت: ما برای همایش‌ها که در آن به جذب گردشگر و سرمایه‌گذار می‌پردازیم سخت با مشکل روبه‌رو هستیم به‌خصوص در برپایی موسیقی و آیین‌های شاد محلی، در حالی که این موسیقی‌ها مجاز است و آن آیین‌ها زنده و پربار و نشان از فرهنگ غنی بومی ایران. از این رو در بلاتکلیفی قرار گرفته‌ایم.
غارها را از یاد نبریم
جواد نظام‌دوست از اعضای انجمن غار و غارشناسی ایران و عضو اتحادیه غارشناسی جهانی آخرین نماینده از تشکل‌ها بود که، ضمن ارائه توضیحاتی درباره اهمیت غارها، به وضعیت تأسف‌بار غارها پرداخت که به خاطر معدن‌کاوی یا طرح‌های نسنجیده‌ی گردشگری مورد تخریب بسیار قرار گرفته‌اند.
با تأمل میراث فرهنگی را به بخش خصوصی واگذار کنیم
پس از اینکه نمایندگان انجمن‌ها صحبت‌های خود را انجام دادند دکتر مهدی حجت، از بنیادگذاران سازمان میراث فرهنگی، با ابراز خرسندی از اینکه آینده میراث کشور روشن است توضیح داد: 32 سال پیش در زمان جنگ، هنگامی که سازمان میراث فرهنگی را تشکیل دادیم، نه چنین جمعیتی از مردم و انجمن‌ها برای دفاع از میراث فرهنگی حضور داشتند و نه اینکه این تعداد از نمایندگان این چنین پشت ما بودند. امروز که این جمع را می‌بینم خوشحالم و امیدوار به آینده میراث فرهنگی کشور.
حجت با اشاره به اینکه میراث فرهنگی حق مردم است و قطعا مردم در حفظ آن نقش موثری دارند، تاکید کرد: هر چند بخش خصوصیِ دلسوزی در این حوزه وجود دارد اما باید توجه کرد این بخش هم به دنبال منافع خود است و در مورد واگذاری بخشی از بناها و سایت‌های تاریخی به بخش خصوصی برای حفظ و نگهداری باید تأمل کرد و قوانین لازم را داشته باشیم که خدای نکرده در این مورد خدشه‌ای به میراث، که حق همه مردم است، وارد نشود. او تأکید کرد: بخش خصوصی نمی‌‌تواند رسالت دولت را در حراست از این موضوع به اندازه کافی عهده‌دار شود.
او با اشاره به اینکه میراث فرهنگی سند هویت ملت است که بدون آن زندگی کردن سخت و دشوار است گفت: زمانی که یک فرد دچار بحران روحی و روانی می‌شود و به مشاور مراجعه می‌کند مشاور برای حل مشکل سراغ گذشته‌اش می‌رود. میراث فرهنگی هم سند ملی و گذشته ماست که برای حل مشکلات خودمان به آن مراجعه می‌کنیم. نباید فقط به دید درآمدزایی و نشان دادن آن به دیگران از آن استفاده کرد که باید آن را عرصه‌ای برای خودشناسی‌مان بدانیم.
او ادامه داد: امروز یک سریال در آن سوی مرزها ساخته می‌شود یا یک وسیله ارتباطی مانند تلگرام وارد زندگی روزمره مردم جامعه ما می‌شود و بدنه فرهنگی می‌لرزد. آیا اگر توجه جدی به فرهنگ غنی‌ای که داریم بکنیم چنین اتفاقی رخ خواهد داد؟
گلایه خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی
مریم اطیابی، خبرنگار باسابقه حوزه میراث فرهنگی، به نمایندگیِ خبرنگاران حاضر در نشست، ضمن اینکه این حوزه را مانند همه‌ی حوزه‌های دانشی تخصصی دانست، اشاره کرد که برای مدیریت یک بیمارستان از دانش‌آموخته کشاورزی استفاده نمی‌کنند. او از ورود افراد غیرمتخصص به حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی گلایه کرد و تأکید نمود: هم گردشگری هم باستان‌شناسی و دیگر رشته‌های مربوط به این حوزه همه تخصصی هستند.
او ضمن توجه دادنِ نمایندگان به بافتِ تاریخی بهارستان و آسیبی که ساختمان شیشه‌ای مجلس به این بافت تاریخی وارد کرده درخواستِ توجه خود آنان به اهمیت مسائل میراثی را نمود و یادآور شد که مبادا با موافقت‌شان با برخی طرح‌های عمرانِ آسیب‌زننده به میراث فرهنگی به این آثار آسیب بزنند. اطیابی با توجه به اینکه در ساختار فعلی نمایندگان توان نظارت دقیق بر امور سازمان را ندارند پیشنهاد کرد تا این سازمان وزارت خانه شود تا نمایندگان بتوانند نظارت بیشتر و بهتری در آن داشته باشند.
حمایت نمایندگان حاضر از میراث فرهنگی
در بخش دوم که اختصاص به سخنان نمایندگان مجلس داشت نخست دکتر جبار کوچک‌نژاد، رییس فراکسیون میراث فرهنگی، ضمن تشکر از برگزارکنندگان و قول پیگیری موضوعات با اظهار اینکه نمایندگان از 7 صبح در مجلس بوده‌اند خواست که این بخش به کوتاهی ادامه یابد. محمدعلی وکیلی، نماینده‌ی مردم تهران، ضمن ابراز خوشحالی از گسترش حرکتِ پویش پاسداری و حضور انجمن‌ها و استقبال همکارانِ مجلسی‌اش قول توجه به میراث فرهنگی را داد. دکتر قاسم میرزایی، نماینده مردم دماوند و فیروزکوه، اشاره‌ای به وجود آثار تاریخی شهرش کرد و حاضران را به دیدار از دماوند فراخواند و دکتر علی کاظمی، نماینده‌ی چهارمحال و بختياری، حاضران را به شنیدنِ شعری به گویش لری مهمان کرد که در آن از همه‌ی اقوام ایران دعوت به یکدلی برای حفظ میهن می‌شد. دکتر منوچهر جمالی، دکتر ذبیح نیکفر، دکتر علی وقف‌چی نماینده زنجان و طارم و عضو هیأت‌رییسه کمیسیون کشاورزی، دکتر الیاس حضرتی، دکتر علی اسماعیلی دبیر کمیسیون اقتصاد و دکتر عبدالرضا بزرگ‌نژاد، دبیر فراکسیون یادشده، دیگر نمایندگان حاضر در نشست بودند. سخنان دکتر جمشید حمزه‌زاده، رییس جامعه هتلداران، پایان‌بخش نشست بود.
این نشست هم‌اندیشی به کوشش «پویش ملی پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی»، «مرکز غیردولتی توسعه راهبردی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملل»، «سازمان مردم‌نهاد مجمع بختیاری‌های ایران‌زمین» و «مؤسسه‌ی پرتو گردشگری» برگزار شد.