به گزارش آفتاب صبح و به نقل از فرارو- اتحادیه اروپا، چین و روسیه چه خوابی برای برجام دیده اند. این کشور‌ها بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام بر حفظ توافق هسته‌ای تاکید دارند. اما به باور برخی از تحلیل‌گران مسائل سیاست خارجی دولت این کشور‌ها به خاطر آنکه بر شرکت‌های خود نفوذ زیادی ندارند نمی‌توانند منافع اقتصادی ایران در برجام را حفظ کنند. سیدجلال ساداتیان، سفیر سابق ایران در لندن معتقد است: ما خیلی نگران شرکت‌های بزرگ نیستیم بلکه ما نگران شرکت‌های کوچک و متوسطیم. اگر اروپایی‌ها نفت خود را از ایران خریداری کنند دیگر به شرکت‌های بزرگ نیاز نیست. این تحلیل‌گر مسائل سیاسی همچنین می‌گوید اگر اروپا، چین و روسیه در برابر آمریکا ایستادگی کنند شاید جو سنگینی علیه ایران شکل نمی‌گیرد.

اگر ۵ کشور در برابر آمریکا بایستند ...سیدجلال ساداتیان تحلیل گر مسائل بین الملل با اشاره به وضعیت ایران پیش از توافق هسته‌ای به فرارو می‌گوید: ما به خاطر ۶ قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، ذیل ماده ۴۱ فصل هفت منشور ملل متحد و تحت بدترین فشار‌های اقتصادی بودیم که محتمل بود ذیل ماده ۴۲ قرار بگیریم. به موجب ماده ۴۱ همه کشور‌های دنیا موظف بودند در تحریم اقتصادی علیه ایران شرکت کنند. اگر ذیل ماده ۴۲ قرار می‌گرفتیم، همه کشور‌ها موظف بودند علیه ما در جنگ شرکت کنند. از اولین فواید برجام این بود که این جو را تغییر داد. کل قطع‌نامه‌های صادرشده را بی اثر کرد و آنچه حاصل شد را با قطع‌نامه ۲۲۳۱ تضمین کرد. طی مدتی که هنوز باراک اوباما و تیم او بر سر کار بودند تحریم‌های وضع شده علیه ایران به ترتیب از میان برداشته شد. ایران به این سمت حرکت می‌کرد که شرایطش کاملا عادی شود. اما بعدا با آمدن ترامپ شرایط تغییر کرد.

این دیپلمات کشورمان ادامه می‌دهد: آمریکا مثل بقیه کشور‌ها انتظار داشت که در سود برجام سهم خودش را داشته باشد. به این معنا که می‌خواست وارد بازار ایران شود و مراودات تجاری و اقتصادی خودش را بتواند با ایران از سر بگیرد و روابط عادی شود. اما رهبری فرمودند که آمریکا را به اقتصاد ایران راه ندهید. با روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا نیز، رئیس جمهور آمریکا که در دوران انتخابات همه مواضع اوباما را نفی کرده بود، شروع به عملی کردن وعده‌های انتخاباتی خود کرد. او از ورود اتباع کشور‌های مختلف به آمریکا جلوگیری کرد، از پیمان پاریس و نفتا خارج شد و سرانجام کشورش را از توافق هسته‌ای ایران خارج کرد.

سفیر اسبق ایران در لندن می‌گوید: وقتی که برجام می‌خواست به تصویب برسد، ایران منزوی و آمریکا با دنیا متحد بود. امروز جز عربستان و اسرائیل تقریبا هیچ کشوری به خاطر خروج آمریکا از برجام از ایالات متحده حمایت نکرده است. اکنون آمریکا در موضع ضعف قرار گرفته است و ما موقعیتی داریم که جهان به ما حق می‌دهد.

او در ارتباط با آمریکا وضع تحریم‌های ثانویه علیه شرکت‌هایی که با ایران مراوده دارند می‌گوید: ما خیلی نگران شرکت‌های بزرگ نیستیم. نمی‌خواهم بگویم تحریم این شرکت‌ها تاثیر ندارد، اما ما نگران شرکت‌های کوچک و متوسطیم. اگر اروپایی‌ها نفت خود را از ایران خریداری کنند دیگر به شرکت‌های بزرگ نیاز نیست. پالایشگاه‌های آن‌ها کوچک است و مرواده آنچنانی هم با آمریکا ندارند. البته باید صبر کرد و دید آیا این قسمت قطعی می‌شود یا نه؟

ساداتیان می‌افزاید: ظاهر ماجرا این است که گفته اند اگر آمریکا شرکت‌ها را به خاطر مراوده با ایران جریمه کند، اروپا هم متقابلا در صدد است تا اقداماتی را انجام دهد. این مکانیسم‌ها برای نتیجه دادن نیازمند زمان هستند. ما باید ببینیم اروپایی‌ها تا کجا می‌توانند در کنار ایران بایستند. من هم تایید می‌کنم کشور‌ها وشرکت‌های بزرگ که مراودات بسیار بالایی با آمریکا دارند ممکن است نتوانند با ایران کار کنند. مثلا مجموعه مراودات تجاری اقتصادی اروپا و آمریکا ۱۱۰۰ میلیارد دلار است. مگر حجم مراودات ایران و اروپا چقدر است؟ حجم مراودات اقتصادی ایران و اروپا از ۲۵-۲۶ میلیارد دلار بیشتر نیست. طبیعی است که آن‌ها می‌توانند این رقم را برای حجم مراودات ۱۱۰۰ میلیارد دلاری خود فدا کنند. اما با همین میزان ایستادگی در برابر آمریکا، نه تنها مراودات خود را با ایران حفظ می‌کنند بلکه در جا‌هایی هم به آمریکا نه می‌گویند. برای این نه گفتن نیز باید منتظر باشیم و ببینیم چه مکانیسمی طراحی می‌شود و حساب کنیم که این مکانیسم تا چه اندازه‌ای می‌تواند در برابر آمریکا ایستادگی کند. اما به طور کلی نفْسِ نه گفتن به آمریکا بسیار با ارزش است.

به اعتقاد سفیر اسبق ایران در بریتانیا، اگر اروپایی‌ها در برابر آمریکا ایستادگی کنند چین هم به اندازه آن‌ها در برابر آمریکا ایستادگی کند. حجم مبادلات شرکت‌های بزرگ چینی نیز با آمریکا بسیار بالاست و آن‌ها هم متعاقبا در برابر آمریکا ایستادگی خواهند کرد. متقابلا اگر روسیه نیز در برابر آمریکا بایستد، جو سنگین قبلی بر نخواهد گشت و منتفی خواهد شد.

او در بیان منافع توافق هسته‌ای برای ایران تا به اینجای کار می‌گوید: آمریکایی‌ها می‌خواستند به دنبال ایران هراسی اسلام هراسی هم بیاورند و ما را به نوعی به اسلام داعشی وصل کنند. اما همه این‌ها ملغی شده است؛ که شکسته شدن این جو هم از فواید برجام است. برجام برای ایران فواید کمی نداشته است. می‌خواهم بگویم بخشی از قضایای ما سیاسی، بخشی امنیتی و بخشی حتی به مرحله نظامی رسیده بود. همه این‌ها از بین رفته است. بخش اقتصادی برجام هم اگرچه بی فایده نبوده، اما کم فایده هم نبوده است. باید تلاشمان را بکنیم که بتوانیم آن را پرفایده‌تر کنیم.

ساداتیان درباره همراهی روسیه با ایران در روند برجام می‌گوید: ما با روسیه مساله عراق و سوریه را حل کرده ایم. روسیه اکنون نمی‌خواهد که ایران در سوریه بماند. چون ائتلافی که آمریکا برای جنگ با داعش در عراق و سوریه تشکیل داده بود می‌خواست فقط از راه هوایی وارد عمل شود. تنها گروهی که در آنجا نفوذ لازم داشت و می‌توانست روی زمین حرکت کند ایران بود. این موضوع در ائتلاف ایران و روسیه اتفاق افتاد. کمک‌های روسیه از هوا در شکست گروه‌های تکفیری بسیار ذیقیمت بود. با این حال پای ایران بود که بر روی زمین قرار داشت. ایجاد حشد الشعبی در عراق و انسجام دادن به نیرو‌های ارتش سوریه نیز کار ایران بود. روس‌ها اکنون می‌خواهند پای ایران را کوتاه کنند؛ لذا اینگونه است که می‌بینیم در ملاقات نتانیاهو با پوتین در مسکو مشخص شد که روسیه در جریان حمله اسرائیل به ۳۵موضع و پایگاه در سوریه قرار داشته است.

این تحلیل گر مسائل بین الملل ادامه می‌دهد: روسیه بدش نمی‌آید که پایگاه ایران در سوریه تضعیف شود و ما از سوریه خارج شویم. روسیه می‌خواهد موقعیت خود را در سوریه حفظ کند. حتی در دیدار با بشار اسد مطرح می‌شود که نیرو‌های خارجی باید از سوریه خارج شوند. روسیه حساب شده حرف می‌زند. ما نیز از روز نخست نمی‌توانستیم بر روی هم پیمانی تا قدم آخر با این کشور حساب باز کنیم. حالا روسیه در این شرایط موقعیت را مناسب دیده است.

ساداتیان می‌گوید: دیپلماسی و سیاست با نظامی گری اگر با هم و متناسب با هم جلو بروند خیلی از جنبه‌های قضیه را لحاظ می‌کنند. اما اگر یک طرف فقط یک جنبه را ببیند و تصور کند فقط با اعمال قدرت نظامی می‌تواند همه دستاورد‌ها را برای خود حفظ کند وضعیت کنونی پیش می‌آید. یعنی می‌خواهند بلافاصله بعد از پیروزی در سوریه پای ایران را از این کشور کوتاه کنند. در عراق هم چنین وضعیتی ممکن است پیش می‌آید.