دورهٔ چهارم انجمن علمی نقد ادبی ایران به روایت عملکرد

اما انجمن علمی نقد ادبی ایران در سال ۱۳۸۷ به ابتکار مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری جمعی از استادان دانشگاه‌های سراسر ایران تأسیس شد. زنده‌یاد علی‌محمد حق‌شناس ریاست نخستین هیئت مدیره این انجمن را به عهده داشت. محمود فتوحی، نصرالله امامی، مریم حسینی و ابراهیم خدایار رؤسای بعدی انجمن مذکور بودند. این انجمن هم‌اکنون نزدیک به ۵۰۰ عضو پیوسته و وابسته دارد.

آنچه ذیل گزارش فعالیت‌های انجمن در دوره چهام (۱۳۹۷-۱۴۰۰) آمده، نتیجهٔ تلاش تک‌تک اعضای انجمن به‌ویژه همکاران محترم چهارمین دورهٔ هیئت مدیره شامل استادان دکتر علیرضا انوشیرونی، دکتر پارسا یعقوبی جنبه سرایی، دکتر ابوالفضل حری، دکتر مریم عاملی‌رضایی، دکتر سیدعلی قاسم‌زاده، دکتر عیسی امن‌خانی و دکتر ابراهیم خدایار است. در این دوره هیئت‌مدیره در مجموع ۳۳ جلسهٔ برگزار کرد که نتایج مصوبات آن را می‌توان در دستاوردهای انجمن در این دوره دید.

بخش نخست: مدیریت و ایفای نقش مرجعیت علمی

الف: نشریات انجمن:

این مرجعیت نخست در حوزه نشریات انجمن (نشریات اختصاصی و همکار انجمن) بود. از دوفصلنامهٔ روایت‌شناسی گرفته (که فعالیت این نشریه در دورهٔ سوم آغاز شده بود. در دورهٔ چهارم مجوز علمی ـ پژوهشی آن اخذ شد) تا نقد ادبی (با همکاری دانشگاه تربیت مدرس) و ادبیات عرفانی (با همکاری دانشگاه الزهرا «س») و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی (با همکاری دانشگاه قزوین).

ب:‌ برگزاری همایش، نشست و کارگاه علمی

 در حوزه همایش‌ها در دورهٔ چهارم رخدادهای خوبی محقق شد. یکی از آن‌ها هفتمین و هشتمین همایش ملی نقد ادبی با همکاری دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین و دانشگاه نیشابور برگزار بود. همچنین در این دوره انجمن در برپایی دو همایش ملی شمس و مولانا با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و زبان و ادبیات عامه دانشگاه گنبد کاووس مشارکت داشت. شرکت و سخنرانی رئیس انجمن در همایش بین‌المللی جلال‌الدین خوارزمشاه ۴-۱۱ مهر ۱۳۹۸ از فعالیت‌های انجمن در بخش توسعه تعاملات بین‌المللی بود.

در حوزه نشست‌ها هم اتفاقات خوبی افتاد. در دورهٔ چهارم انجمن ۲۷ نشست علمی با موضوع نقد و نظریهٔ ادبی و نقد کتاب با همکاری مراکز علمی و دانشگاهی در سراسر ایران برگزار شد.

در بخش برگزاری کارگاه‌ها هم انجمن تلاش‌های مفیدی را صورت داد. طی سال‌های فعالیت دورهٔ چهارم، تعداد ۶ کارگاه علمی در زمینهٔ نشانه‌شناسی، ادبیات تطبیقی، نقد و نظریه ادبی، روایت‌شناسی و نویسندگی خلاق برگزار شد.

ج: تأسیس جایزه‌های اختصاصی انجمن و مشارکت در اهدای جوایز:

انجمن در بخش تأسیس جوایز و مشارکت هم در دوره چهارم تلاش‌هایی را صورت داد. دوسالانهٔ نقد زرین یکی از این تلاش‌ها بود. این جایزه با همکاری دانشگاه لرستان، مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی، انجمن زبان وادبیات فارسی و خانه کتاب در سال ۱۳۹۹ برگزار شد و با استقبال جامعهٔ علمی مواجهه شد.

همکاری با جایزه الوند هم از دیگر تلاش‌های انجمن بود. انجمن در برگزاری این جایزه از سال ۹۷ تا ۹۹ (دوره‌های نخست، دوم و سوم) با اهدای جایزه و لوح تقدیر مشارکت داشت. این جایزه در فهرست ۱۰ جایزهٔ برتر کتاب سال انجمن‌های خصوصی و مردم‌نهاد ایران است.

د: شاخه‌ها و شعبه‌های انجمن:

 انجمن با هدف گسترش فعالیت‌های علمی به سمت مرزهای دانش در حوزهٔ نقد ادبی شاخه شعرشناسی شناختی را با مسئولیت دکتر لیلا صادقی در سال ۱۳۹۹ راه‌اندازی کرد. شعبه‌های انجمن در سال‌های گذشته در دانشگاه‌های نیشابور، اصفهان، مازندران، ولایت ایرانشهر، گلستان، بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، شهید چمران اهواز، گیلان و کردستان تأسیس شده بود. فعالیت حلقه‌های دانشجویی انجمن (روایت‌پژوهی، مطالات فرهنگی) نیز هرچند با وقوع شرایط کرونا اندکی از تب‌وتاب افتاده است، به کار خود ادامه می‌دهند.

بخش دوم: توسعهٔ تعاملات ملی و توانمندسازی انجمن:

الف: انعقاد تفاهمنامه یا مراکز علمی و نهادهای همسو

 انجمن در دورهٔ چهارم ضمن انعقاد تفاهمنامه و قرداد علمی با نهادهای همسو و مراکز علمی و دانشگاهی به توسعهٔ تعاملات ملی خود پرداخت. این تفاهمنامه‌ها به جلب مشارکت این نهادها در برگزاری دیگر برنامه‌های علمی انجمن نقش مستقیمی داشتند. تأمین مالی و مشارکت معنوی این مراکز از دیگر اهداف انجمن در این زمینه بود که به آن‌ها اشاره می‌شود.

انجمن صلح ایران، ۱۳۹۷؛‌ پژوهشگاه علوم انسانی، ۱۳۹۸؛‌ خانه کتاب، ۱۳۹۸؛‌ دانشگاه قزوین، ۱۳۹۸؛‌ دانشگاه نیشابور، ۱۳۹۸؛‌ سمت، ۱۳۹۸؛‌ دانشگاه لرستان، ۱۳۹۹.

ب: توانمندسازی مالی انجمن:

استقلال مالی انجمن و اجرای برنامه‌های مصوب یکی از دغدغه‌های انجمن‌های مردم‌نهاد است. انجمن در این دوره با افزایش تعاملات ملی گام‌های بسیار خوبی در این زمینه برداشته است. در این دوره ذخیرهٔ انجمن از پانصد میلیون ریال به هشتصد میلیون ریال افزایش یافته است.

ج: توسعهٔ فعالیت در فضای مجازی

 یک سال پس از شروع فعالیت انجمن با شروع ویروس کرونا تمام فعالیت‌های انجمن تحت تأثیر قرار گرفت. انجمن با تغییر راهبرد خود این فعالیت‌ها را در فضای مجازی و از طریق مختلف پیگیری کرد که اعم هستند از: برگزاری نشست‌ها و وبینارهای مجازی؛‌ برگزاری کارگاه‌های مجازی؛‌ برگزاری همایش‌های مجازی؛ برگزاری کرسی‌های مجازی؛ راه‌اندازی اینستاگرام انجمن علمی نقد ادبی ایران؛‌ راه‌اندازی کانال انجمن در واتساپ؛‌ ادامهٔ فعالیت کانال تلگرام حلقه‌های دانشجویی.

د: راه‌اندازی سایت جدید انجمن

راه‌اندازی سایت جدید انجمن با نشانی http://anjomannaghd.ir با قابلیت‌های جدید ازجمله برگزاری انتخابات مجازی و داشتن آرشیو قوی از دیگر فعالیت‌های انجمن در این دوره بود.

ه: ارتقای جایگاه انجمن در ارزیابی‌های سالانهٔ کمیسیون انجمن‌های علمی

ارزیابی فعالیت‌های انجمن از سوی کمیسیون انجمن‌های علمی. انجمن علمی نقد ادبی با ۱۲ سال فعالیت مداوم در این حوزه، هم‌اکنون به یکی از انجمن‌های شاخص علمی در ایران تبدیل شده است. این موضوع در ارزیابی‌های سالانهٔ کمیسیون انجمن‌های علمی نیز نمایان است. در جدول زیر ارتقای سالانهٔ فعالیت‌های انجمن دیده می‌شود

در سال۱۳۹۷ امتیاز انجمن  ۶۸۴ بوده و درجه آن B،‌ در سال۱۳۹۸ امتیاز انجمن ۶۳۸ بوده و درجه آن B، در سال۱۳۹۹ امتیاز انجمن۹۱۷ بوده و درجه آن B.