نویسنده:امین خوشبخت
آیا می‌شود جهت حصول نتیجه، هرکاری را به اسم پویش مردمی انجام داد؟! بطور مثال آیا می‌توان پویش مردمی پرداخت عوارض راه‌انداخت تا شهرداری در تأمین هزینه پروژه‌های خود موفق باشد؟!
باید توجه داشت «پویش مردمی» با «دعوت از مردم برای همراهی» بسیار متفاوت است. اولی از سوی مردم به‌صورت خودجوش اما هماهنگ صورت می‌گیرد و دومی از سوی مسئولین و مدیران با برنامه‌ریزی قبلی صورت می‌پذیرد.
در مدیریت مشارکتی، لزوم تغییر نگرش «خودمردم پنداری» به «بامردم بودن» ضرورت دارد؛ که در آن مشارکت فردی یا عمومی بصورت برنامه‌ریزی شده اما کاملاً آگاهانه و ارادی برای رسیدن به هدف‌های ازپیش تعیین شده است که با تقویت روحیه مشارکتی و سهیم کردن افراد در نتایج حاصله ملموس، افراد جامعه را به ایجاد ارتباط و تبادل و انتقال افکار، نظرات و بیان خواسته‌ها و نیازهای واقعی وادار می‌کند و به مرور زمان با انجام اقدامات عملی اصولی و متناسب با تغییرات محیطی و اجتماعی و سازگاری با آن، سبب افزایش اعتماد و رضایتمندی عمومی و حس مسئولیت‌پذیری و تعلق‌خاطر و مالکیت در شهروندان می‌شود.
واضح است که روحیه مشارکت‌جویی تابعی از متغیرها است که انزوای جمعی و یا انزوا از جمع، از عواملی است که رابطه معکوس با آن دارد. فقدان اجماع بین فرد و جامعه و ملموس‌نبودن عینی تاثیرات اقدامات بر اهداف اجتماعی و انتظارات جمعی، عدم جلب رضایتمندی اجتماعی، ازبین رفتن اعتماد عمومی یا اعتماد فردی به نظام ارزش‌ها، یا نادیده‌گرفتن افراد در موقعیت‌های اجتماعی، افول باورهای دینی، نقش بستن ذهنیتی منفی و گسستن پیوندهای اجتماعی از دلایل پیدایش انزوا و بی‌توجهی به مسائل جامعه و مدیریت شهری است.
حال به این سؤال بر می‌گردیم که چگونه می‌توان پویشی مردمی ایجاد کرد که مردم به‌صورت خودجوش عوارض خود را به شهرداری پرداخت نمایند؟!
باید دانست مسیر تحقق اهداف مدیریت شهری، از گذرکردن در مشارکت‌جویی و مشارکت‌پذیری تعریف می‌شود و بغیر از آن تلاشی بیهوده با به‌دست آمدن حداقل نتیجه خواهد بود.
راه‌اندازی چنین پویشی ممکن نیست مگر با برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی جهت مشارکت جویی شهروندان که همان دعوت از مردم برای همراهی است. لازمه این کار نیز آگاه بخشی و اطمینان بخشی و ملموس کردن خدمات است.
نهادینه‌کردن فرهنگ پرداخت عوارض و حتی مالیات در جامعه، نیاز به ارتقاء نظام فکری افراد از طریق آموزش و پاسخ‌گویی به نیازهای جدید جامعه از طریق پرداختن به نقش فرهنگ در توسعه مدیریت شهری دارد.
تغییر نگاه جامعه به عوارض‌های پرداختی و ترویج فرهنگ پرداخت عوارض و آگاه‌سازی شهروندان از نقش عوارض‌ها در توسعه شهر، مسیر را جهت تحقق اهداف مدیریت شهری هموارتر می‌سازد چرا که شهروندان پرداخت عوارض را سهم خود در توسعه جامعه خواهند دانست.
با آموزش در فرهنگ‌سازی مشارکتی باعث می‌شود، افراد با آگاهی بیشتری مسائل جامعه را تحلیل کنند. آگاهی‌بخشی نسبت به جنبه‌های متفاوت در فرهنگ‌سازی مشارکتی، از عوامل مؤثر بر تصمیم‌سازی به مشارکت و همکاری مردم در فرآیند مدیریت شهری به شمار می‌آید.
اگر مردم از اهمیت و نقش پرداخت منظم عوارض را در تأمین منابع مالی مورد نیاز شهرداری جهت توسعه و ایجاد زیرساخت‌های شهر مطلع شوند و از محل هزینه‌کرد عوارض پرداختی خود آگاه باشند و تأثیر عوارض پرداختی خود را در شهر و محل سکونت‌شان ملموسانه مشاهده کنند، با اعتماد و اطمینان خاطر نقش مشارکت‌پذیری خود را بر عهده می‌گیرند که اقدام به پرداخت عوارض بصورت منظم و مستمر خواهند داشت.
تلاش در جهت ایجاد و ارتقای فرهنگ پرداخت عوارضی می‌توانـد تأثیر مهمـی در افزایش درآمدهای شهرداری‌ها و برنامه ریزی‌های دقیق و انسجام و پیوستگی پروژه‌های عمرانی و به طور کل حوزه‌های مختلف مدیریت شهری داشته باشد.
با ترسیم خطوط و پیش‌فرض‌های کنش‌گری جامعه با ویژگی مشارکت‌جویی، اگر زمینه را برای پیوند و ارتباط کنش‌گران با هدف پویایی و تحرک اجتماعی فراهم آورده و به عام‌گرایی توجه کرده و تلاش شود که بعداز فراهم ساختن زمینه فرهنگ‌سازی، با جلب رضایتمندی اجتماعی در سطح گسترده و در حوزه‌های مختلف و توجه روزافزون به اعتماد به توانمندی افراد که ابزار فرهنگ مشارکتی است، با دعوت از مردم برای همراهی، می‌توان امیدوار شد که پویش‌های مردمی جهت پرداخت عوارض شکل بگیرد.