مژده نوراللهیان- علی رسولیان، مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان در گفت‌وگو با آفتاب صبح در خصوص مهم‌ترین چالش‌های بهره‌برداری از ذخایر سنگ آهن، گفت: آخرین ذخایر زمین‌شناسی سنگان یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن و دخایر قطعی نیز حدود ۸۰۰ میلیون تن است که این موضوع باعث می‌شود تا معدن سنگان جایگاه اول را در سطح کشور داشته باشد. البته با اکتشافاتی که در حال انجام است ذخایر به بیش از یک میلیارد تن نیز می‌رسد.
استخراج مهم‌ترین موضوع این واحد تولیدی
وی عنوان کرد: شاید استخراج مهم‌ترین موضوع این واحد تولیدی است که حتما باید حواسمان باشد که به موقع استخراج انجام شود تا در زنجیره فولاد کشور خللی ایجاد نشود. براساس چشم‌اندازی که سنگان تعیین کرده است باید تا سال ۱۴۰۷، ۳۰ درصد از خوراک صنعت فولاد کشور را تولید کنیم که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، به این هدف خواهیم رسید.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان با اشاره به اینکه در حوزه استخراج مشکلاتی وجود دارد، تصریح کرد: اگر بخواهم صادق باشم، بروکراسی اداری مشکلی است که شرکت‌های دولتی، نیمه دولتی و حتی خصوصی نیز با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
رسولیان تاکید کرد: بروکراسی اداری اولین چالش ما است و امیدوارم با تلاش‌های دولت و وزارت صمت اتفاقات خوبی بیافتد و شاهد کاهش بروکراسی اداری باشیم.
نیازمند تکنولوژی‌های جدید برای استخراج هستیم
وی خاطرنشان کرد: ما حتما نیازمند تکنولوژی‌های جدید برای استخراج هستیم و هزینه استخراج بالا است؛ هر مترمکعب استخراج سنگ آهن ۱۴۰ هزار تومان است. اما در سطح کشور، براساس نوع سنگ و منطقه هزینه‌ها بالغ بر ۲۵۰ هزار تومان است که هزینه بالایی است.
این مقام مسئول اضافه کرد: اگر بتوانیم از تکونولوژی‌های جدید و روز دنیا و روش‌های هوشمندی که در معادن دنیا وجود دارد، استفاده کنیم حتما هزینه‌ها کاهش می‌یابد که بر زنجیره فولاد کشور تاثیرگذار است.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان گفت: نرخ سنگ آهن نیز بر استخراج اثرگذار است؛ به خصوص در زنجیره‌های ابتدایی کنسانتره و گندله به دلیل محدودیت‌هایی که در برگشت ارز وجود دارد.
رسولیان با بیان اینکه سالانه حدود ۵ الی ۵ میلیون تن سنگ آهن دانه‌بندی کرده و در بورس و چهارچوب قانون عرضه می‌کنیم، عنوان کرد: زمانی که قیمت سنگ آهن در کشور کاهش می‌یابد که ممکن است به دلیل محدودیت‌های انرژی باشد، قطعا برخی از محصولات ما هزینه استخراج را نیز در نمی‌آورند که جزو مشکلات ما است و امیدوارم به آن رسیدگی شود.
وی تصریح کرد: مجتمع سنگ آهن سنگان حدود ۱۵۰ دامپتراک، ۴۵ بارکننده، بیل یا شاول‌های بزرگ و حدود ۳۰ ماشین حفاری و آتش‌باری دارد که به صورت شبانه‌روزی در مجتمع کار می‌کنند و تمامی این ماشین‌آلات نیازمند تعمیرات مستمر و تامین قطعات مستمر هستند که تعداد زیادی از این ماشین‌ها وارداتی هستند و تعمیر آن‌ها فرآیند طولانی دارد.
این مقام مسئول تاکید کرد: زمانی که چند ماشین از رده خارج می‌شوند یا به دلیل نبود قطعه یا عدم کارآمدی، اثر جدی بر استخراج گذاشته می‌شود و در نتیجه کاهش می‌یابد.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان اظهار کرد: حمل و نقل محصولات مجتمع اعم از دانه‌بندی و کنسانتره هزینه بسیار بالایی دارد که مجموع این عوامل سبب می‌شود تا استخراج مدنظر حاصل نشود. البته برای هر یک از این عوامل برنامه‌هایی تدوین و اقداماتی انجام می‌شود.
راه‌اندازی مرکز تعمیرات ماشین‌های سنگین
رسولیان بیان کرد: در حال حاضر به دنبال این هستیم که مرکز تعمیرات ماشین‌های سنگین را در مجتمع راه‌اندازی کنیم و یا اینکه با سایر فعالین اقتصادی سرمایه‌گذاری کنیم برای اینکه بتوانیم در حوزه حمل‌ونقل ریلی قدم‌هایی را برداریم اما در مجموع مشکلاتی مانند موارد مذکور وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه یکی از نیازهای مهم برای آن که بتوانیم این منطقه را به عنوان منطقه مهم صنایع معدنی قلمداد کنیم، علاوه بر اکتشاف، بحث زیرساخت‌ها است، گفت: براساس آماری که وجود دارد هر تن کنسانتره و گندله‌ای که از منطقه سنگان خارج می‌شود و به سایر استان‌ها ارسال می‌شود تا در زنجیره‌های بعدی مورد استفاده قرار بگیرد، هزینه‌ای حدود ۲۰ دلار دارد که رقم بسیار بالایی در حمل جاده‌ای و یا ریلی است؛ این هزینه بالا نیز ناشی از تعداد کم واگن، خط سیر طولانی، وجود گره‌های زیاد در مسیر، مسیر ریلی یک طرفه و غیره است.
انتقال آب خیلی کم‌هزینه‌تر از سنگ و گندله
این مقام مسئول با بیان اینکه شرکت زیرساختی بین بنگاه‌های اقتصادی فعال و حاضر در منطقه ایجاد شده است تا در زمینه تامین آب گام‌های موثری برداشته شود، عنوان کرد: با توجه به هزینه بالای حمل، انتقال آب خیلی کم‌هزینه‌تر از سنگ و گندله خواهد بود.
وی ادامه داد: در این راستا چند اقدام انجام شده است؛ یکی طرح انتقال آب از دریای عمان است که با محوریت سازمان ایمیدرو و سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ انجام می‌شود. البته هنوز کار انتقال آب در منطقه سیستان و بلوچستان در حال انجام است و امیدوارم با مشارکت خوب بنگاه‌ها و حمایت وزارت صمت و دولت، این طرح هرچه سریع‌تر به نتیجه برسد.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان تاکید کرد: انتظار یک الی دو سال برای انتقال آب از عمان به منطقه خیلی به جا نیست و به نظرم زمان بیشتری برای این انتقال نیاز است.
رسولیان خاطرنشان کرد: برای دوره کوتاه‌مدت و میان‌مدت تا زمان انتقال آب از عمان به منطقه حتما باید از پساب‌های شهرهای منطقه مانند شهرستان خواف، تایباد، تربت حیدریه و رشتخوار استفاده کنیم؛ شرکت‌ها بنابر برنامه‌ریزی‌هایی که خودشان انجام داده‌اند پساب شهرستان خواف و تایباد را خریداری کرده‌اند و در حال تسویه آن هستند.
وی اضافه کرد: یک سری آب‌های لب شوری که از مرز خارج می‌شود یا در چاه نیمه‌های مرزی قرار دارد نیز وجود دارد که امیدواریم با همراهی خوب مسئولین استان بتوانیم در میان‌مدت آب موردنیاز را تامین کنیم؛ هرچند مصرف آب در صنایع با استفاده از روش‌های نوین به شدت در حال کاهش است.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان یادآور شد: زمانی برای هر تن کنسانتره تا ۲.۵ مترمکعب آب مصرف می‌شد که در حال حاضر این میزان به کم‌تر از ۶۰۰ لیتر رسیده است که جای خوشحالی دارد اما باز هم باید برای تامین آب برنامه‌ریزی کنیم.
خرید برق سبز
رسولیان با بیان اینکه در حوزه برق نیز در بخش‌های مهمی از سال با مشکل قطعی برق مواجه هستیم، گفت: در منطقه کارخانه‌ها معمولا برق سبز خریداری می‌کنند امسال نیز با قیمت بالایی خریداری کرده بودند و با قطعی مواجه نشدند.
وی اظهار کرد: برنامه‌ای که مجتمع تدوین کرده است این است که خود ما انرژی بادی و خورشیدی را توسعه دهیم؛ ما به عنوان مجتمع سنگ آهن سنگان با حمایت مدیرعامل سازمان ایمیدرو و وزارت صمت، ۵۰ مگاوات را برنامه‌ریزی کردیم و در شورای عالی معادن نیز مصوب شده است که بتوانیم در آنجا سرمایه‌گذاری کنیم که مشاور طرح در حال انجام مطالعات است.
این مقام مسئول بیان کرد: شرکت فولاد مبارکه اصفهان برای ۲۵۰ مگاوات انرژی بادی برنامه‌ریزی کرده است و باقی شرکت‌ها نیز تشویق شدند تا کمیته ویژه تامین انرژی ایجاد شد.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان خاطرنشان کرد: منطقه تونل بادی بسیار خوبی دارد. اگر بتوانیم تجهیزات مناسب انرژی بادی را وارد منطقه کنیم، این منطقه ظرفیت خوبی دارد که هم خود مجتمع می‌تواند از آن استفاده کند و هم افغانستان و سایر صنایع داخل کشور.
رسولیان اضافه کرد: در این زمینه نیز اقداماتی انجام شده است و امیدواریم ۵۰ مگاوات مجتمع و ۲۵۰ مگاوات شرکت فولاد مبارکه که به نمایندگی فولاد سنگان در حال انجام است، زودتر به نتیجه برسد و این تونل فرصتی است که همه سرمایه‌گذاری فولادی منطقه و حتی بخش خصوصی در آن سرمایه‌گذاری کنند.
وی ادامه داد: اگر شرایط تامین مالی درست شود که بتوانند در دوره پنج ساله یا کوتاه‌مدت‌تر تامین مالی کنند، منطقه قابلیت تامین برق بسیار زیادی را برای سطح کشور دارد.
دو بانده شدن تا تربت حیدریه
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان با تاکید بر اینکه مشکل دیگری که در بحث زیرساخت‌ها وجود دارد، بحث حمل‌ونقل است، گفت: مسیر حمل‌ونقل از سنگان تا تربت حیدریه و تایباد یک طرفه است و معمولا گندله از این مسیرها خارج می‌شود و به سمت کارخانه‌های آهن اسفنجی و سایر زنجیره می‌رود.
رسولیان با اشاره به اینکه حمل‌ونقل در این مسیرها هزینه‌بر است، عنوان کرد: شرکت‌های توافق کردند که در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای حدود ۲۲ کیلومتر را مجتمع دو بانده کند و باقی شرکت‌ها نیز به نسبت سهم‌شان در حوزه سنگان، این کار را انجام دهند.
وی ادامه داد: امیدواریم دو بانده شدن تا تربت حیدریه با حمایت خوب آقای توکلی، نماینده مردم شهرستان خواف و رشتخوار و مساعدت وزارت صمت از معادن انجام شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه در حوزه ریلی مشکلاتی مانند کمبود واگن و لوکوموتیو داریم، یادآور شد: موانعی در مسیر نیز وجود دارد که باید اصلاحاتی در راه‌آهن انجام شود. در جلسه‌ای که با مدیرعامل راه‌آهن داشتم قول مساعدت برای حل این مشکل دادند و مجتمع نیز برای سرمایه‌گذاری اعلام آمادگی کرد.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان تصریح کرد: ایستگاهی که ما داریم حدود ۸ میلیون تن ظرفیت دارد اما فقط از حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن آن استفاده می‌شود؛ یعنی ما از ظرفیت این ایستگاه نمی‌توانیم استفاده کنیم. در همین راستا، قرار است سه لوکوموتیو را مجتمع خریداری کند و باقی سرمایه‌گذاران نیز برای خرید لوکوموتیو اقدام کنند. برخی از شرکت‌ها نیز تعدادی واگن خریداری کرده‌اند یا در حال خرید هستند.
فرصت‌های همکاری بین‌المللی با افغانستان
رسولیان در خصوص فرصت‌های همکاری بین‌المللی با افغانستان نیز گفت: افعانستان همیشه به عنوان یک همسایه که مرز مشترک با استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان دارد، تاثیراتی زیادی در منطقه داشته و فرصت‌های خوبی نیز برای مجتمع ایجاد کرده است.
وی یادآور شد: زمانی که معاون استاندار بودم قرار شد شهرک صنعتی در هرات افغانستان که ۱۵۰ کیلومتری مرز ایران است طراحی کنیم و به آن‌ها برای ایجاد این شهرک کمک کردیم.
این مقام مسئول ادامه داد: در حال حاضر بزرگ‌ترین شهرک صنعتی افغانستان در هرات با واحدهای بسیار خوبی، راه‌اندازی شده است و بسیاری از واحدها با تکنولوژی‌های ایرانی کار می‌کنند؛ در واقع هم به توسعه صنعتی این کشور، هم مردم منطقه و بنگاه‌های اقتصادی کمک کرده‌‌ایم. می‌توان گفت یک وضعیت برد برد میان دو کشور اتفاق افتاده است.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان با اشاره به اینکه افغانستان معادن بسیار خوبی دارد، تصریح کرد: نقشه ژئوفیزیک قبلا توسط روسیه و کشورهای دیگر انجام شده است و برخی از این نقشه‌ها نیز منتشر شده‌اند. اخیرا نیز حکومت طالبان این نقشه‌ها را به مزایده گذاشته و برخی از شرکت‌های ایرانی نیز در این مزایده‌ها حضور داشته‌اند.
رسولیان بیان کرد: برخی از عناصر مانند روی و مس در حال استخراج است و فرآوری مقدماتی در افغانستان انجام می‌شود و در نهایت برای فرآوری به ایران می‌آید.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه آهن تاکید بر این است که زنجیره به طور کامل در افغانستان انجام شود و از آنجایی که ایجاد زنجیره به آب، برق و گاز نیاز دارد و گاز خوراک مورد استفاده آهن است، تقریبا ایجاد زنجیره غیرممکن است اما نگاه ما این است که بخشی از تولید در افغانستان انجام تا اشتغالی ایجاد شود.
این مقام مسئول یادآور شد: حدود دو ماه پیش در نمایشگاهی در افغانستان شرکت کردم و هدفم این بود که به نمایندگی از ایمیدرو و بنگاه‌های اقتصادی و واحدهای فولادی زمینه همکاری با بخش خصوصی افغانستان راه فراهم کنم.
وی ادامه داد: با وزیر صمت و رئیس اتاق تجارت افغانستان گفت‌وگوهایی انجام دادم و تقربیا به نوعی اقناع شدند که ایجاد زنجیره کامل غیرممکن است؛ هرچند ما خوشحال می‌شویم اگر این اتفاق در این کشور بیافتد.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان عنوان کرد: حدود ۳۰ کیلومتری مرز ایران منطقه غوریان است که معادن و چهار پهنه دارد و به مزایده گذاشته شده است؛ در یکی دو مورد اکتشاف توسط بخش خصوصی آغاز شده است اما در گزارش‌هایی که دیدم (البته آن‌ها را صحت‌سنجی نکردم)، سنگ‌آهن مگنت با عیار نسبتا خوبی کشف شده بود.
زمینه مشارکت ما و بخش خصوصی افغانستان در حال فراهم شدن است
رسولیان اضافه کرد: بنابراین زمینه مشارکت ما و بخش خصوصی افغانستان در حال فراهم شدن است و توانمندی ما منحصربه فرد است و ما زیرساخت برق، گاز که مهم است را تا پست ۴۰۰ کیلووات در منطقه سنگان داریم. همچنین، مسیر ریلی از سنگان تا داخل افغانستان نیز وجود دارد.
وی بیان کرد: تفاهم‌هایی با افغانستان انجام شد که بین بخش خصوصی ایران و افغانستان مشارکتی اتفاق بیفتد البته هنوز عملیاتی نشده اما صحبت‌های مقدماتی انجام شده است.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان تصریح کرد: امیدوارم بتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم البته نه فقط آهن. در سایر حوزه‌ها نیز در افغانستان اقدامات خوبی در حال انجام است و معادن خوبی شناسایی شده است؛ به شخصه این موضوع را فرصتی برای ایران و افغانستان می‌دانم؛ از نظر نزدیک بودن به کشوری که تکنولوژی و زیرساخت را دارد و افرادی در آن به توسعه افغانستان علاقه‌مند هستند برای این کشور خوب است و از نظر دارا بودن تکنولوژی، کارخانه‌های خوب کنسانتره و گندله و مسیر ریلی مناسب نیز برای ایران منفعت دارد.
رسولیان در خصوص مهم‌ترین اولویت‌های سند راهبردی مجتمع، توضیح داد: با توجه به چشم‌انداز تامین ۳۰ درصد خوراک فولاد کشور تا سال ۱۴۰۷ نیازمند اقدامات مشخص و عملیاتی هستیم. همچنین، وزیر صمت اصرا و تاکید دارند که حوزه اکتشافات توسعه پیدا کند؛ چراکه کشور در این حوزه عقب‌ماندگی‌های جدی دارد.
وی با اشاره به اینکه اولویت اول سنگان توسعه اکتشاف است، اظهار کرد: هم در داخل پهنه سنگان و هم در سطح استان خراسان رضوی به عنوان مرکز اکتشافات منطقه اعلام شدیم و محدوده‌های زیادی به سنگان واگذار شده است. پیمانکاران ظرف چند ماه گذشته کار را شروع کرده‌اند و مشاورین خوبی در اختیار سنگان قرار گرفت و به نظر می‌رسد نتایج خوبی نیز به دست آمده است.
این مقام مسئول عنوان کرد: خارج از پهنه سنگان نیز در حال دستیابی به معادن خوب آهن هستیم و امیدواریم در زمانی نه چندان دور بتوانیم اکتشافات جدید آهن را اعلام کنیم.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان گفت: در داخل پهنه سنگان و محدوده‌ای که ما قرار داریم عمق اکتشافات به طور متوسط بیش از ۲۳۰ متر نیست و ما باید به سمت اکتشافات عمیق برویم که در همین راستا، در حال برگزاری مناقصه ۵۰۰ میلیارد تومانی برای اکتشافات عمیق هستیم.
رسولیان اظهار کرد: تا عمق ۷۰۰ متر که اکتشاف انجام شد هنوز آهن وجود داشت و انتظار داریم که در اعماق بالا آهن بسیار خوبی کشف شود.
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه در این منطقه هنوز جای اکتشاف وجود دارد، اظهار کرد: استفاده و استخراج مناسب از معادن با محوریت بخش خصوصی اولویت دوم در سند راهبردی است.
وی بیان کرد: تجربیات گذشته نشان داده است که دولت بنگاه‌دار خوبی نیست؛ بنابراین بهتر است کنترل و نظارت در دست دولت باشد اما بخش خصوصی کار خود را انجام دهد. مقدمات این موضوع به خصوص در زنجیره‌های تولید انجام شده است.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان خاطرنشان کرد: مشارکت مردم در منطقه سومین هدف ما در این سند است؛ نمی‌توانیم فعالیت‌هایی در آنجا انجام دهیم اما مردم منطقه سهمی نداشته باشند؛ در واقع باید توجه ویژه‌ای به مسئولیت‌های اجتماعی داشته نباشیم و فراتر از مدرسه‌سازی و .. عمل کنیم.
رسولیان تصریح کرد: در شهرک‌های صنعتی مدلی به نام spx یا پیمانکاری فرعی وجود دارد که هر بنگاه بزرگی مجموعه‌ای از خدمات و محصولات را نیاز دارد؛ به عنوان نمونه، سرمایه‌گذاری در بحث انرژی بادی سرمایه‌گذاری در خارج از معدن است که خود آن سبب درآمدزایی و اشتغال مردم می‌شود؛ در واقع مردم در یک سری از اقدامات اقتصادی فعال شده و از فواید حاصل از آن استفاده می‌کنند.
وی تاکید کرد: در حال حاضر حدود ۱۶ هزار بیمه‌گذار مستقیم در مجتمع داریم اما به این میزان قانع نیستیم و معتقدیم که خود مردم باید در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت کنند.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه تکمیل زنجیره‌های تولید نیز چهارمین هدف و اولولیت ما در سند راهبردی است، گفت: در حال حاضر حدود دو مورد، ۲.۵ تن کنسانتره آماده بهره‌برداری است و امیدوارم سال آینده به بهره‌برداری برسد.
وی اضافه کرد: تامین زیرساخت‌ها و مشارکت با افغانستان نیز از دیگر اهداف این سند است؛ به طور کلی این سند شش هدف با چشم‌اندازی مناسب، استراتژی، ارزش‌های محوری و بالغ بر ۱۲۰ اقدام مشخص دارد.
این مقام مسئول تاکید کرد: امیدوارم با مجموع این اقدامات به چشم‌انداز مدنظر رسیده و نقش موثرتری در زنجیره فولاد کشور ایفا کنیم.
مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان متذکر شد: در برنامه هفتم توسعه رشد بیش از ۱۳ درصدی برای صنایع معدنی در نظر گرفته شده است که این رشد نیاز به اقدامات عملیاتی دارد. بخش عمده آن در سطح ملی مانند بروکراسی اداری، تامین زیرساخت و انرژی است و بخشی نیز بر عهده معادن است که امیدواریم با اقدامات خوب بتوانیم برنامه را محقق کنیم.
رسولیان تاکید کرد: امروز معدن و صنایع معدنی می‌تواند برای کشور ثروت ایجاد کند و کشور را تحت تاثیر جدی قرار دهد و اگر فضا برای آن فراهم شود، حتما اتفاق خواهد افتاد.
به گفته این مقام مسئول، در حال حاضر ۱۲.۵ میلیون تن کنسانتره و ۱۲.۵ میلیون تن گندله در این مجتمع تولید می‌شود و هنوز جا برای کار وجود دارد.