شهردار دوچرخه سوار، تصویر محبوب این روزهای فضای مجازی است. مرد جوانی که کت و شلوار سرمه‌ای به تن دارد و روزهای سه شنبه رکاب زنان خود را به دفتر کارش در شهرداری اصفهان می‌رساند.
به گزارش آفتاب صبح، حالا در شرایطی که آلودگی هوا بیداد می‌کند و براساس اعلام انجمن علمی اقتصاد شهری، پایتخت ایران به‌عنوان یکی از ٣٠ کلانشهر آلوده جهان شناخته شده است، مهدی جمالی نژاد شاید نخستین مدیر ایرانی باشد که دغدغه‌های محیط‌زیستی خود را با کنار گذاشتن اتومبیل شخصی‌اش نمایش می‌دهد. یک پویش (کمپین) مردمی در فضای مجازی سرآغاز این تصمیم آقای شهردار بوده است.
پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو که با مدیریت یک جوان اراکی شکل گرفته است و حالا با گذشت کمتر از ٥ ماه آن‌قدر گسترده شده است که نه‌تنها مدیران ایرانی، تشکل‌های مردم نهاد و بازیگران و هنرمندان را با خود همراه کرده است که ایرانی‌های مقیم آمریکا، نروژ و آلمان نیز به این پویش پیوسته‌اند و با دوختن شعار این ستاد مردمی روی لباس‌هایشان تلاش می‌کنند فرهنگی را تبلیغ کنند که از یک شهر کوچک ایران کلید خورده است.
کوروش بختیاری صاحب ایده و مدیر پویش (کمپین) مجازی سه‌شنبه‌های بدون خودرو که تأکید زیادی روی بهره‌گیری از واژه‌های فارسی دارد توضیح می‌دهد که این پویش تاکنون توانسته است با استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی حدود ٩٥درصد استان‌های کشور را با خود همراه کند و همراهی قابل توجه برخی ارگان‌ها ازجمله محیط‌زیست و شهرداری اصفهان را داشته باشد.
همه چیز از یک گروه تلگرامی شروع شد
یک گروه کوچک تلگرامی با مدیریت جوان اراکی در کمتر از ٥ ماه حرکت بزرگی در ایران ایجاد کرد. گروهی که تلاش می‌کرد مردم را تشویق کند تنها در یک روز از هفته قید خودروهای شخصی شان را بزنند و یکی از روش‌های وسایل حمل‌ونقل عمومی، دوچرخه سواری یا پیاده روی را جایگزین کنند اما به ٥ ماه نرسیده، پویش (کمپین) «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» با استقبال باورنکردنی مردم و مدیران کشور مواجه شد.
معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط‌زیست شخصا وارد ماجرا شده و با همراهی محمد درویش مدیرکل اداره مشارکت مردمی سازمان محیط‌زیست نامه نگاری‌های خود را به ارگان‌های مختلف آغاز کردند و خواهان حمایت از این حرکت مدنی فضای مجازی شدند. ماجرا به همین جا ختم نشد و بانک مرکزی نیز در نامه‌ای به شماره ٩٥/٦٦٣٨١ که در خردادماه امسال به نگارش درآمده است به مدیران عامل بانک‌ها و موسسات عضو شتاب دستور داد که شعار سه شنبه‌های بدون خودرو را در برگه‌های رسید دستگاه‌های خودپرداز منتشر کنند.
نخستین بانکی که به این حرکت پیوست بانک مسکن بود و پس از آن بانک تجارت نیز وارد گود مبارزه با آلودگی هوا شد. وزارت ورزش و جوانان دیگر ارگان بزرگ کشور بود که به کمپین سه شنبه‌های بدون خودرو پیوست و در بخشنامه مدیریت سبز خود از این حرکت حمایت کرد. از سازمان محیط زیست، بانک مرکزی و وزارت ورزش و جوانان که بگذریم، برخی شبکه‌های استانی مانند تلویزیون محلی یزد، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه صنعتی شریف و شهرداری برخی شهرهای ایران، در ادامه به این کمپین مردمی پیوستند و با انتشار عکس‌هایشان در فضای مجازی از سه شنبه‌های بدون خودرو استقبال به عمل آوردند.
از شهردار دوچرخه سوار تا بیمارستانی که به دوچرخه سواران جایزه می‌دهد
کمپین کوچک تلگرامی که حالا روز به روز بزرگتر و همه گیرتر می‌شد با ذوق و ابتکار برخی مدیران وارد مراحل جدی‌تر اجرایی شد. تا آن‌جا که شهرداری اصفهان برخی خیابان‌های پرتردد شهر مانند چهارباغ را در روز سه‌شنبه بست و تنها اجازه تردد دوچرخه‌ها و وسایل حمل‌ونقل عمومی را در این خیابان‌ها صادر کرد. ماجرا از این هم فراتر رفت و آقای شهردار اصفهان یعنی مهدی جمالی‌نژاد اتومبیل شخصی‌اش را در پارکینگ خانه گذاشت و هر هفته با دوچرخه راهی محل کار شد. انتشار عکس شهردار دوچرخه‌سوار در فضای مجازی به مذاق بسیاری از کاربران ایرانی خوش آمد و این تصویر بارها و بارها در گروه‌های تلگرامی دست به دست شد.
از آن طرف بانک صادرات شعبه مرکزی آستارا نیز به کارکنان خود دستور داد که در روزهای سه‌شنبه، بدون خودروی شخصی سرکار بروند و پارکینگ خودروی بانک، در این روز تعطیل می‌شود. این ذوق مدیران برای حمایت از پویش مردمی سه شنبه‌های بدون خودرو به بیمارستان قدس اراک رسید و مدیر بیمارستان برای تشویق پرسنل خود در حمایت از این حرکت مردمی جایزه تعیین کرد. در اطلاعیه‌ای که این بیمارستان منتشر کرد به کارکنان اعلام شده بود که پرسنلی که مسیر خانه تا بیمارستان را با دوچرخه طی کنند به ازای هرروز، مبلغ ٣هزار تومان جایزه از نگهبانی دریافت می‌کنند. علاوه بر این تعاونی خرید بیمارستان، دوچرخه‌های اقساطی بدون سود را در اختیار کارمندان بیمارستان قرار می‌دهد.
بازیگران ایرانی در اتوبوس
پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو از سوی تشکل‌های ورزشی و حامی محیط‌زیست نیز مورد استقبال فراوان قرار گرفت و هیأت‌های دوچرخه سواری، کوهنوردی، اسکی، باشگاه‌ها و کانون‌های فرهنگی و جشنواره‌های فیلم نیز به این حرکت پیوستند و البته مشاهیر ایرانی هم از این ستاد مردمی غافل نبوده و بعد از پیوستن خانواده موسیقیدان کامکارها به کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو، بازیگرانی مانند رامبد جوان، رضا کیانیان و میترا حجار نیز از این کمپین اعلام حمایت کردند.
رضا کیانیان با دوچرخه‌سواری در خیابان‌های رشت و میترا حجار با انتشار عکسی در اتوبوس در صفحات مجازی خود اعلام کردند که از این کمپین حمایت می‌کنند. به جز این، کیانیان که شب یکشنبه هفته جاری در استودیو خندوانه حاضر شده بود دقایقی به علاقه‌مندی‌ها و فعالیت‌های محیط‌زیستی خود پرداخت و خطاب به رامبد جوان گفت: در گذشته ابراز علاقه به محیط‌زیست سوسول بازی به حساب می‌آمد اما الان بیشتر مردم می‌دانند که پای مرگ و زندگی در میان است. او حتی از معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط‌زیست درخواست کرد که برای شهدای محیط‌زیستی بزرگداشت برگزار کند.
دولت به تنهایی از پس آلودگی هوا برنمی‌آید
کوروش بختیاری صاحب ایده سه‌شنبه‌های بدون خودرو، می‌گوید: پویش از فضای مجازی شروع شد و از یک گروه تلگرامی. من در آن زمان به این مسأله فکر می‌کردم که درحال حاضر شبکه‌های مجازی قدرتمندترین ابزار برای تأثیرگذاری روی مردم به حساب می‌آیند و بخش زیادی از ساعات روزمره شهروندان را به خود اختصاص می‌دهد این درحالی است که سایر ابزار ارتباطی مانند روزنامه‌ها و تلویزیون ممکن است دارای این کارکرد نباشند.
او ادامه می‌دهد: از طرفی اعتقاد داشتم دولت به تنهایی از عهده معضل آلودگی هوا بر نمی‌آید و لازم است که مردم را به صورت جدی درگیر ماجرا کنیم. به همین دلیل تصمیم گرفتم این ستاد مردمی را ایجاد کنم و بعد از راه‌اندازی گروه در فضای مجازی، با کمک دوستانم پوسترهایی طراحی کردیم و آن پوسترها و تراکت‌ها را به صورت دستی بین مردم توزیع کردیم. تنها پس از یک هفته از اعلام موجودیت پویش در فضای مجازی، هیأت دوچرخه‌سواری رفسنجان به این حرکت پیوست و یک ماه بعد سازمان محیط‌زیست از سه‌شنبه‌های بدون خودرو حمایت کرد.
بختیاری تأکید می‌کند: بعد از سازمان محیط‌زیست، شهرداری تهران و سایر ارگان‌ها و تشکل‌های مردمی نیز وارد عمل شدند که برای جلب مشارکت برخی از این نهادها، علاوه بر ظرفیت‌های فضای مجازی، به صورت شخصی و رو در رو وارد مذاکره شدم.
او درباره این‌که چرا سه‌شنبه‌ها را انتخاب کرده است، توضیح می‌دهد: من فکر کردم که روزهای میانی هفته می‌تواند پرترددترین روز هفته باشد برای همین تصمیم گرفتم روز میانی هفته یا سه‌شنبه را به‌عنوان شعار کمپین یا پویش مطرح کنم و امیدوارم که این حرکت مردمی به سایر روزهای هفته نیز تعمیم پیدا کند. صاحب ایده پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو اما معتقد است علاوه بر مردم دولت نیز باید زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی را تقویت کند و با ایجاد ناوگان کافی، در دسترس و حتی دارای زیبایی‌های بصری مردم را به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی تشویق کند.
دوچرخه‌سواری من نمایشی نیست
مهدی جمالی‌نژاد شهردار دوچرخه‌سوار نیز که این روزها یکی از چهره‌های محبوب فضای مجازی به شمار می‌رود، می‌گوید: من و چند تن دیگر از مدیران شهرداری اصفهان نه‌تنها سه‌شنبه‌ها بلکه در بسیاری از روزهای هفته با دوچرخه به شهرداری می‌آییم و از خودروهایمان تنها در مسیرهای طولانی و دشوار استفاده می‌کنیم. البته دوست ندارم این حرکت ما نمایشی به نظر برسد زیرا مردم این مسأله را به سرعت متوجه می‌شوند و اعتمادشان را به مدیران از دست می‌دهند. درواقع دوچرخه سواری و حمایت از محیط‌زیست اعتقاد قلبی من است و دوست دارم برای این اعتقاد قلبی کارهایی انجام بدهم.
وی تأکید می‌کند: اصفهان در گذشته به شهر دوچرخه‌ها معروف بوده است و شهرداری اصفهان تلاش می‌کند که عنوان سابق اصفهان را دوباره برگرداند. در همین راستا برنامه‌ریزی کرده‌ایم که شبکه دوچرخه سواری در اصفهان ایجاد کرده و مسیرهای تردد دوچرخه را از سایر معابر شهر مجزا کنیم.
شهردار اصفهان همچنین با اشاره به بیماری سندرم کلانشهری در ایران، توضیح می‌دهد: در ایران کلانشهرها به سرعت بزرگ و بزرگتر می‌شوند درعین این‌که شهرهای متوسط و کوچک روزبه‌روز خالی از سکنه می‌شوند. این مسأله می‌تواند خطرات بسیاری برای جمعیت ساکن در کلانشهرها به دنبال داشته باشد که آلودگی هوا و ترافیک تنها دو مورد از آن به شمار می‌روند.
جمالی‌نژاد ادامه می‌دهد: نبود یک برنامه جامع شهری برای توسعه کلانشهرها یکی از معضلات جدی در ایران است که باید مورد برنامه‌ریزی ویژه قرار بگیرد و زیرساخت‌های شهری براساس آن پیاده و اجرا شوند. ازجمله این زیرساخت‌ها احداث قطارهای حومه‌ای است که سبب می‌شود حمل‌ونقل عمومی روان‌تر شود و مردم شهرهای اقماری و کوچکتر به دلیل دشواری تردد ناچار به مهاجرت به کلانشهرها نشوند.(روزنامه شهروند)