بازار باید قیمت‌ها را تعیین کند

به گزارش آفتاب صبح، در همین حال بازار قیمت نهایی شمش فولاد خوزستان را تعیین می‌کند. این یعنی با نوسان قیمت شمش فولاد در بازارهای بین‌المللی و داخلی، قیمت محصولات سنگ آهنی نیز تغییر می‌کنند. البته دولت در سال گذشته در مورد مکانیزم قیمت‌گذاری گندله یک فرمول جدید ارائه کرد، اما در حال حاضر دولت هیچ دخالتی در قیمت محصولات سنگ آهنی ندارد. ماهنامه «اخبار فلزات» برای بررسی مکانیزم قیمت‌گذاری سنگ آهن با مدیر عامل شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به گفت‌وگو نشسته است؛ ناصر تقی زاده معتقد است در حال حاضر در مورد قیمت سنگ آهن، سنگ آهنی‌ها با فولادسازان به تفاهم رسیده‌اند و در این خصوص مشکلی وجود ندارد. وی ادامه می‌دهد بازار باید قیمت محصولات سنگ آهنی را تعیین کند و این موضوع به‌خوبی در سال جاری به اجرا درآمده است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.   در حال حاضر وضعیت بازار داخلی و بین‌المللی سنگ آهن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در سال جاری تغییر چندانی در وضعیت بازار رخ نداده است. چرا که بیش از دو سال است که رکود بر بازار حاکم شده است و پیش‌بینی می‌شود این وضعیت همچنان ادامه داشته باشد. به‌عنوان نمونه در سال گذشته بهای سنگ آهن در مقاطعی برای تحویل در بندرعباس به 30 دلار نیز رسید. البته در مورد شرکت گل‌گهر در مقایسه با سال پیش وضعیت اندکی بهتر شده است. زیرا با افزایش تولید و نیز افزایش کیفیت محصولات گل‌گهر، اوضاع این شرکت بهبود یافته است. در همین حال بسیاری از شرکت‌های فولادی و نیز مشتریان شرکت گل‌گهر ازجمله شرکت فولاد مبارکه و فولاد خوزستان، از افزایش تولید و نیز بهبود کیفیت محصولات استقبال خوبی به‌عمل آورده‌اند. البته لازم به ذکر است که قیمت‌ها در مقایسه با سال پیش تا حد زیادی بهبود یافته است. روند قیمتی نیز ابتدای سال جاری میلادی نیز چنین روندی را نشان می‌دهد. خوشبختانه در مقایسه با سال گذشته، بازارهای بین‌المللی سنگ آهن در وضعیت بهتری قرار گرفته است و اکنون بهای سنگ آهن حدود 50 تا 60 دلار معامله می‌شود که در مقایسه با سال گذشته بیش از 60 تا 70 درصد رشد را نشان می‌دهد. مکانیزم‌های قیمت‌گذاری سنگ آهن و محصولات آن مانند کنسانتره و گندله در ایران چگونه است؟ مبنای دقیق قیمت‌گذاری محصولات سنگ آهن در حال حاضر شمش فولاد خوزستان است چندین سال قبل میان وزارت معادن و فلزات سابق و ایمیدرو به‌عنوان صاحب پروانه بهره‌برداری معادن سنگ آهن بزرگ، واحدهای فولادی و واحدهای معدنی تفاهم شده است که مبنای قیمت‌گذاری، همواره شمش فولاد خوزستان قرار گیرد. به‌عنوان نمونه قیمت گندله حدود 5/21 درصد و کنسانتره 5/11 درصد از قیمت نهایی شمش فولاد خوزستان معامله می‌شود. در همین حال برای کشف قیمت، میانگین سه ماهه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر این تفاهم به قوت خود باقی است و تا کنون هیچ‌گونه اعتراضی از سوی تفاهم‌کنندگان مشاهده نشده است. از آنجایی که شرکت فولاد خوزستان و به‌ویژه قیمت شمش آن همواره زیر ذره‌بین تمامی فولادی‌ها و سنگ آهنی‌ها و حتی نهادهای ناظر مانند دولت و بورس قرار دارد، تا حد زیادی مجبور است صورت‌های مالی خود را به‌صورت شفاف ارائه دهد تا هیچ شکی در مورد قیمت شمش باقی نماند. البته در این میان لازم به ذکر است که حتی قیمت شمش فولاد خوزستان نیز از شیوه‌های بازار یعنی مکانیزم‌های عرضه و تقاضا و نیز نرخ‌های بین‌المللی تبعیت می‌کند. این یعنی در صورتی که قیمت‌های جهانی شمش فولادی کاهش و یا افزایش یابد، قیمت شمش فولاد خوزستان نیز به تبعیت از آن کاهش یا افزایش خواهد یافت. این تبعیت قیمت به‌گونه‌ای است که به‌عنوان نمونه در سال گذشته بهای شمش فولاد خوزستان به پایین‌تر از 1000 تومان رسید و در همین حال بهای محصولات سنگ آهن که از این مکانیزم تبعیت می‌کنند، به‌طور محسوسی کاهش یافت. قیمت محصولات سنگ آهن نیز در هنگام مذاکره سنگ آهنی‌ها و فولادی‌ها بر روی درصد از شمش فولاد خوزستان تفاهم می‌شود. این یعنی به‌عنوان نمونه قیمت کنسانتره 5/11 یا 12 درصد از قیمت شمش تعیین می‌شود و در مورد گندله نیز چنین است و درصد آن از 21 تا 23 درصد تغییر می‌کند. به این صورت که میانگین سه ماهه قیمت شمش را در نظر می‌گیرند، به‌عنوان نمونه 1250 تومان می‌شود، آنگاه مذاکرات و چانه‌زنی‌های سنگ آهنی‌ها و فولادسازان بر مبنای درصد از 1250 تومان شمش فولاد خوزستان صورت می‌گیرد که در نهایت قیمت کنسانتره و گندله کشف می‌شود. در نهایت باز هم باید عنوان شود که بازار تعیین‌کننده قیمت نهایی محصولات خواهد بود. دولت چه نقشی را در تعیین قیمت سنگ آهن ایفا می‌کند؟ در سال گذشته از سوی دولت یک فرمول جدید برای قیمت‌گذاری سنگ آهن و گندله اعلام شد که از سوی تولیدکنندگان سنگ آهن مورد اعتراض واقع شد. زیرا در حقیقت باید بازار قیمت نهایی محصولات را تعیین کند. در سال جاری نیز تصمیم بر آن شده است تا بازار به‌صورت استاندارد، قیمت‌ها را تعیین کند. در حال حاضر تفاهم کاملی میان تولیدکنندگان سنگ آهن و فولادسازان برقرار است و دولت هیچ دخالتی در قیمت‌گذاری ندارد و وضعیت عرضه و تقاضای موجود در بازارهای داخلی و بین‌المللی، تعیین‌کننده قیمت نهایی محصولات سنگ آهن خواهد بود. در سال جاری همه سنگ آهنی‌ها و فولادسازان بزرگ با یکدیگر توافق کردند تا در قراردادهای بلندمدت میان آن‌ها، قیمت‌های جهانی حاکم باشد و دولت خود را از قیمت‌گذاری در محصولات زنجیره فولاد کنار کشیده است. از نظر شما کدام مکانیزم می‌تواند بهترین گزینه برای تعیین قیمت سنگ آهن باشد؟ بهترین راه قیمت‌گذاری برای محصولات سنگ آهن، برقراری تفاهم میان تولیدکنندگان سنگ آهن و تولیدکنندگان فولاد خواهد بود. زیرا سنگ آهنی‌ها بدون فولادسازان قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود زیرا فولادسازان مصرف‌کننده نهایی سنگ آهن هستند. ضمن اینکه فولادسازان نیز بدون تولیدکنندگان سنگ آهن نخواهند توانست به فعالیت ادامه دهند زیرا ماده اولیه و خوراک واحدهای فولادسازی از سنگ آهن تشکیل می‌شود. بنابراین باید به مکانیزم قیمت‌گذاری سنگ آهن به‌صورت واقع‌بینانه نگاه کرد. در همین حال باید یک مبنا برای قیمت‌های نهایی مشخص شود و سنگ آهنی‌ها و فولادسازان در مورد آن به توافق برسند. بنابراین ادامه حیات این دو گروه به یکدیگر وابسته است و باید در شرایط کنونی به یک توافق نهایی برسند که در حال حاضر این مهم میان فولادسازان و سنگ آهنی‌‌ها حاصل شده است. این توافق نیز با قیمت‌های جهانی تعیین شده است. به‌گونه‌ای که اگر بهای جهانی با افزایش همراه بود، در ایران نیز شاهد افزایش قیمت باشیم و عکس آن، در صورت افت قیمت سنگ آهن، در ایران نیز کاهش قیمت رخ دهد. از ابتدای سال جاری تا کنون، چنین مکانیزمی در کشور برقرار شده است و خوشبختانه هیچ‌گونه مسئله و یا مشکلی در مورد قیمت‌گذاری میان سنگ آهنی‌ها و فولادسازان پیش نیامده است. آیا بورس کالا، مرجع مناسبی برای تعیین قیمت سنگ آهن است؟ نظر شما در این خصوص چیست؟ برخی از تولیدکنندگان سنگ آهن نیز محصول خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند. البته شرکت‌ها بزرگ که خریدار دائمی دارند، از طریق قرادادهای بلندمدت اقدام به انعقاد قرارداد می‌کنند و عرضه محصولات سنگ آهن در مورد آن‌ها تا کنون در عمل رخ نداده است. به‌عنوان نمونه سنگ آهنی‌ها خود از طریق tender اقدام به عرضه محصول می‌کنند. به همین منظور برای فروش داخلی قراردادهای بلندمدت و سالیانه و حتی طولانی‌مدت میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان منعقد می‌شود که قیمت آن از سوی بازار تعیین می‌شود. در برگزاری tender از سوی شرکت‌های تولیدکننده سنگ آهن حدود 30 تا 40 خریدار شرکت می‌کنند و در نهایت آن خریداری در این معامله برنده می‌شود که بالاترین قیمت را پیشنهاد دهد. این در حالی است که سنگ آهن عرضه‌شده در بورس کالا از نوع سنگ آهن دانه‌بندی است و معمولاً عرضه کنسانتره سنگ آهن در بورس کالا صورت نمی‌گیرد. در همین حال این نوع سنگ آهن با عیارهای متفاوتی مانند پرعیار، متوسط عیار و کم‌عیار در بورس عرضه می‌شود. بنابراین با توجه به نیاز مصرف‌کنندگان داخلی یعنی فولادسازان به گندله و کنسانتره، این نوع سنگ آهن مشتری چندانی در بازار داخلی ندارد و اغلب توسط افراد و شرکت‌های متفرقه و آن هم به میزان بسیار کم (در مقایسه با سنگ آهن معمولی تولیدشده در شرکت‌های سنگ آهنی) برای صادرات خریداری می‌شود. در همین حال قیمت‌های جهانی سنگ آهن و کنسانتره با توجه به میزان عیار سنگ آهن، به‌صورت روزانه در سایت‌های مختلف و مرجع اعلام می‌شوند. با وجود تعیین‌کننده بودن بازار برای قیمت محصولات، چرا بعضاً مشاهده می‌شود که برخی از فولادسازان به قیمت گندله داخلی اعتراض می‌کنند؟ متاسفانه برخی از شرکت‌ها به‌جای تبعیت از مکانیزم‌های واقعی بازار و بهبود شرایط تولید خود، بیشتر به‌دنبال مواد اولیه ارزان‌قیمت می‌روند. این در حالی است که با ایجاد رقابت در بازار عرضه و تقاضا، قیمت به‌طور واضح و حتی روزانه مشخص است و دیگر نمی‌توان با مکانیزم‌های قدیمی و چند سال گذشته قیمت‌ها را تعیین کرد. در همین حال در صورتی که برخی از واحدهای فولادسازی نسبت به قیمت‌های کنونی اعتراض دارند، می‌توانند مواد اولیه مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین کنند. این در حالی است که قیمت سنگ آهن ایران به‌شدت زیر نرخ‌های بین‌المللی است. اگر فولادی‌ها به نرخ کنونی اعتراض دارند، بسیاری از واحدهای فولادسازی‌ای که در کنار دریا واقع شده‌اند، می‌توانند به واردات اقدام کنند. آنگاه مشاهده خواهند کرد که هم قیمت و هم کیفیت گندله و به‌طور کلی مواد اولیه داخلی به هیچ عنوان قابل مقایسه با گندله وارداتی نیست و به‌مراتب هم کیفیت و هم قیمت بهتری دارند. این در حالی است که گندله در بازار داخلی حدوداً 30 درصد زیر قیمت جهانی به فولادسازان داخلی عرضه می‌شود. البته لازم به ذکر است که در مقابل محصولات نهایی فولادسازان همواره با نرخ‌های بین‌المللی معامله می‌شود و به فروش می‌رسد. به‌عنوان نمونه شمش فولاد که در داخل تولید و صادر می‌شود، در صورتی که با نرخ‌های بین‌المللی مقایسه شود، به‌طور حتم قیمت داخلی گران‌تر است. ولی اگر گندله تولید داخل و قیمت گندله وارداتی، به‌عنوان نمونه از هند، با یکدیگر مقایسه شوند، تولیدات داخلی به‌طور حتم از کیفیت و قیمت بهتری برخوردار خواهند بود. در همین حال قیمت حمل گندله از گل‌گهر تا بندرعباس و نیز از هند تا بندرعباس حدود 8 تا 10 دلار است. در صورتی که فولادسازان گمان می‌کنند گندله به آن‌ها گران فروخته می‌شود، سزای گران‌فروش نخریدن است. چه طرح‌های مهمی در شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر در حال بهره‌برداری هستند؟ این طرح‌ها چه اثری بر خود شرکت و درنهایت بازار سنگ آهن کشور خواهند گذاشت؟ در حال حاضر دو طرح ورزشگاه و گندله‌سازی شماره 2 گل‌گهر در حال بهره‌برداری هستند. البته تعدادی طرح دیگر نیز وجود دارند که مانند نیروگاه راه‌اندازی شده‌اند و یا همچون آهن اسفنجی در حال راه‌اندازی هستند. با توجه به افزایش میزان تولید شرکت گل‌گهر به‌ویژه در مورد گندله که به مراتب قیمت بالاتر و ارزش افزوده بیشتری در مقایسه با دیگر محصولات سنگ آهن دارد، به‌طور حتم سوددهی شرکت گل‌گهر به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت و حتی بازار داخل نیز از گندله اشباع خواهد شد. به این ترتیب دیگر نیازی به واردات گندله از خارج نخواهد بود و طرح گندله‌سازی شماره 2 گل‌گهر می‌تواند نیاز بازار داخلی به گندله را برآورده کند. با بهره‌برداری از طرح شماره 2 گل‌گهر و حتی سایره طرح‌های در دست اقدام گندله‌سازی در کشور، قطعاً میزان سوددهی شرکت‌های سنگ آهنی افزایش خواهد یافت زیرا گندله از کنسانتره تشکیل می‌شود و در واقع گندله شکل پیشرفته کنسانتره برای فولادسازی است. به‌طوری که بدون تغییر در عیار و یا تغییر چندان محسوس، بهای محصول حدود دو برابر افزایش می‌یابد. ضمن اینکه برای یک احداث یک واحد بزرگ همچون گندله‌سازی میلیاردها تومان سرمایه‌گذاری و هزینه شده است. حال با افتتاح چنین پروژه‌هایی و بهره‌برداری از آن‌ها، ضمن اینکه دیگر هزینه‌ای برای تکمیل احداث این طرح‌ها صرف نخواهد شد، هنگامی که محصول وارد مدار تولید می‌شود، هزینه به سود تبدیل می‌شود و با تعداد نیروی ثابت، سرمایه‌گذاری معین و کمترین هزینه جانبی، سود به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. چراکه طرحی که تا چندی قبل تنها مرکز صرف هزینه بوده است، اکنون به مرکز تولید و درآمد تبدیل می‌شود. این به معنای افزایش بهره‌وری با تعداد نیروی ثابت و سرمایه‌گذاری است. امیدواریم تا پایان سال جاری با افتتاح این طرح، تنها در بخش گندله حدود 5/1 میلیون تن افزایش تولید داشته باشیم. ضمن اینکه با افزایش تولید کنسانتره، تولید این محصول نیز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است و به تولید سال 1393 نزدیک می‌شود.