یک هفته پس از حوادث تلخ تروریستی تهران شاید فرصت خوبی باشد تا سربرگردانیم و ببینیم از این ماجرا چه درس هایی گرفته ایم. آیا اصلاً درسی گرفته ایم؟
به گزارش آفتاب صبح و به نقل از عصرایران؛ یک هفته پس از حوادث تلخ تروریستی تهران شاید فرصت خوبی باشد تا سربرگردانیم و ببینیم از این ماجرا چه درس هایی گرفته ایم. آیا اصلاً درسی گرفته ایم؟
1- سخن گفتن در خصوص موضوعی تا این اندازه حساس کار هر کسی نیست. پاره ای اظهارنظرها در مورد «تعداد تروریست ها»، «چادر زنانه پوشیدن آنها»، «سرویس جنسی دادن یک زن عضو گروه به تروریست ها» و .. از سوی مسوولان مختلف که بعدها تصاویر نشان داد اشتباه بوده، به اعتماد مردم صدمه می زند. در خصوص این مسائل کم حرف بزنیم. اجازه بدهیم از طریق کانال های رسمی، به صورت مدیریت شده، قطره چکانی اما درست اطلاعات منتشر شود.
2- هنوز بسیاری از ما نمی دانیم در صورت برخورد با یک حادثه تروریستی دقیقاً باید چکار کنیم؟ فرار کنیم؟ مقاومت کنیم؟ به کجا زنگ بزنیم؟ آموزش در این خصوص یک امر کلیدی است. چرا هیچکس به فکر آموزش در خصوص لحظات بحرانی نیست؟ روزانه بیش از چند میلیون سفر درون شهری در مترو تهران، اصفهان و مشهد صورت می گیرد، چند نفر از مردم یک بروشور آموزشی از این شرکت خوانده اند که به آنها بگوید در لحظات بروز یک تصادف، تاخیر، به هم خوردن حال یک مسافر و ... دقیقاً باید چه کاری انجام دهند؟
3- اگر حقیقت داشته باشد که برخی از شهدای حادثه تروریستی تهران، تماشاگرانی بوده اند که از دور نظاره گر ماجرا بودند و در نتیجه تیراندازی تروریست ها از طبقات به سمت آنها جان باخته اند باید یک راهکار اساسی برای برخورد با پدیده تماشاگر موبایل به دست اندیشیده شود. اگر فردا یک اتفاق کوچک دیگر بیفتد باز هم این خیل عظیم سرگردان به دست و پای نیروهای امدادی می پیچند.
از حوادث تروریستی تهران چه آموختیم؟
4- «شایعه نسازیم، جوک درست نکنیم و ترس نیافرینیم». این سه جمله کلیدی در لحظات بحران را چقدر جدی گرفتیم؟ کافیست در طول یک هفته گذشته فقط شبکه های مجازی را بررسی کنیم. در یک نمونه به شخصه دیدم یک کانال تلگرامی برای افزایش تعداد اعضایش خبر انفجار انتحاری در کرمانشاه را داده بود یا موارد مشابه در شیراز و اصفهان، جوک ساختن هم.. بگذریم!
5- داعش فقط 17 جان عزیز از هموطنان ما را ندزدید، بلکه به واسطه تعلق یک یا چند نفر از تروریست ها به مناطق غرب کشور حتی باعث شد این هموطنان مورد توهین برخی قرار بگیرند. ماجرا آنقدر تلخ شد که روزنامه وقایع اتفاقیه تیتر یک خود را در روز سه شنبه به کُردی منتشر کرد، روزنامه ایران ویژه ای نامه در تحسین کُردها نوشت و ... باید بیش از هر زمان دیگری تمرین کنیم که در شرایط بحران، گناه یک یا چند نفر را به گردن میلیون ها نفر نینیدازیم. این دقیقاً چیزی است که تروریست ها به دنیال آن بودند.
6- تلویزیون باید حادثه مجلس را مثل پلاسکو پوشش می داد یا خیر؟ برخی می گویند تروریسم با «دیده شدن» رابطه مستقیم دارد. آنها از مورد توجه قرار گرفتن لذت می برند و ما نباید این فرصت را با پوشش گسترده تلویزیونی به آنها بدهیم. منتقدین اما می گویند در غیاب تلویزیون، شبکه های مجازی دست به انتشار اخبارهای مبتنی بر حدس و گمان می زنند که منبع تولید شایعه و وحشت می شود. کناره گیری تلویزیون به عنوان گسترده ترین، پرامکانات ترین و وسیع ترین شبکه خبرپراکنی کشور در چنین مواردی خطاست. دقیقاً چه چیزی در این میانه درست است؟
7- از نقدهای غیرمنصفانه به نهادهای امنیتی و نظامی خودداری کنیم. یادمان نرود که «امنیت» آسان به دست نمی آید اما می تواند آسان از دست برود. این کشور همان اندازه که به «سردار قاسم سلیمانی» نیاز دارد به «دکتر جواد ظریف» هم نیاز دارد. برای حب و بغض فردی و سیاسی سرمایه های داخلی مان را مقابل هم قرار ندهیم. آنها را نسوزانیم. در دنیای سیاست آن هم وسط خاورمیانه ی خون آلود هم باید در جیب «گُل» داشت، هم «گلوله»!
8- خطر تندروی و خشونت از آنچه که فکر می کنیم به ما نزدیک تر است. زخم این ترورها وقتی دردناک تر شد که دانستیم تروریست ها زائیده و بالیده همین خاک بودند و چه بسا در کودکی و نوجوانی سرودهای حماسی در وصف ایران خوانده اند اما وقتی راه را خطا رفتند از سینه ی پرکینه داعش شیر خوردند، به روی هموطنان شان آتش گشودند. مراقب گسترش فضای تندروی در هر گوشه کشور باشیم. هر قلم، هر کلمه و حتی هر نگاه فرودستانه و تحقیرآمیز ممکن است انسانی را به سمت خشونت طلبانی که با لبخند دروغین آغوش باز کرده اند هُل بدهد. مواظب آبشخورهای فرهنگی فرزندان و عزیزان مان باشیم.
9- حتی یک زخم دردناک مانند ترور هم استعداد این را دارد که به محلی برای گرو کشی های سیاسی تبدیل شود! درست در لحظات تلاش نیروهای امنیتی برای سرکوب تروریست ها برخی از خون، کره گرفتند و به دولت تاختند. تعداد آنها بسیار قلیل اما صدایشان بلند بود. برای مقابله با دشمن بیرونی، به اتحاد در درون محتاج هستیم. انرژی مان را صرف ستیزه با همدیگر نکنیم. ما اندازه کافی در مرزها دشمن داریم!
10- دشمنان این کشور ما را «ایرانی» می دانند و در موقع تهاجم و تحریم از گرایش سیاسی و قومی و قبیله ای ما نمی پرسند. اینکه به روحانی رای دادیم یا از رئیسی حمایت کردیم برای دشمن ما تفاوتی نمی کند. همانطور که تروریست ها از هیچکس نپرسیدند کُرد است یا لُر؟ عرب است یا بلوچ؟ ترکمن است یا گلیک؟ اصلاح طلب است یا اصولگرا؟ ... فقط شلیک کردند و خون ریختند.
11- امنیت مثل سلامتی گوهر ارزشمندی است که تا آن را از دست ندهیم قدردانش نیستیم. حفظ امنیت کار بسیار دشواری است. قدردان آنها باشیم که این کار را انجام می دهند. هر نامی که دارند عزیزند و فداکار. در مترو، خیابان یا هرکجا نیروهای نظامی و امنیتی را دیدیم به آنها لبخند بزنیم، خسته نباشید بگوییم و اگر برای بازرسی ما را متوقف کردند با آنها همکاری کنیم.
12- ما دوستان زیادی در دنیا نداریم. موج همدردی با حوادث تروریستی لندن را با حوادث تهران مقایسه کنید. تلخ است اما برخلاف برخی از تصورات که انگار ما مرکز توجه جهان هستیم و هر روز جهانیان اخبار مربوط به ایران را با دقت دنبال می کنند، این حوادث نشان داد در کنار دشمنی عامدانه برخی، اخبار مربوط به ایران در دنیا چندان مورد توجه نیست. مردم عادی دنیا دارند نان و ماست شان را می خورند و جز معدودی کسی گُل به یاد قربانیان تهران کنار هیچ میدانی نگذاشت! ما به دوستان بیشتری در دنیا نیازمندیم.
13- از ترامپ و امثال او بیش از این انتظاری نمی رفت. دولت او دولتی پر سر و صدا، کینه توز و همراه با رفتارهای خام دستانه در عرصه بین الملل است. این ماجرا یکبار دیگر نشان داد که آمریکا بیش از هر چیزی به منافع ملی خود می اندیشد و ترور را تنها وقتی محکوم می کند و مطرود می داند که در تضاد با منافعش باشد.
14- این سیاهه را می توان ادامه داد. یک حادثه تروریستی در 17 خرداد 96 حاوی درس های بسیاری برای نیروهای سیاسی، امنیتی، رسانه ای و حتی عامه مردم بود. اما مهمترین نکته می تواند این باشد که برای غافلگیر نشدن، همه ما نیازمند آموختن بیشتریم. همه ما.
احسان محمدی- روزنامه نگار