ابتدا باید ناترازی را تعریف کنیم، ناترازی انرژی به وضعیتی گفته میشود که در آن تولید و مصرف انرژی (مثل برق، گاز، نفت) به تعادل نمی‌رسد. یعنی یا کمبود تولید و عرضه داریم و یا مازاد که در کشور ما با توجه به شرایط آب و هوایی و الگوهای مصرف خانگی و صنایع در فصولی از سال کمبود انرژی و در فصولی نیز مازاد داریم.علت این ناترازی‌ها که بیشتر در انرژی برق کشور مشاهده میشود متنوع است.
از جمله عدم احداث نیروگاه در سنوات گذشته توسط دولت‌ها و بخش خصوصی به دلیل قیمت‌گذاری دستوری و عدم جذابیت تولید انرژی برای سرمایه‌گذاری بوده و یا عدم تناسب در تنوع سبد تولید برق را شامل میشود.
می‌توان قدیمی بودن و به‌روز نبودن ماشین‌آلات و تجهیزات کارخانه‌های تولیدی را نیز به عنوان یک علت دانست یا فرهنگ مصرف انرژی. ناترازی انرژی بر بازار سرمایه اثر دارد زیرا اکثر شرکت‌های بورسی تولیدی هستند: صنایع بزرگ انرژی‌بر (مثل فولاد، پتروشیمی، سیمان) در صورت ناترازی انرژی ممکن است با محدودیت تولید مواجه شوند که کاهش تولید باعث افت سودآوری این شرکت‌ها و کاهش ارزش سهام آنها در بازار سرمایه میشود.
راه‌های برون‌رفت از ناترازی انرژی در کوتاه‌مدت و بلندمدت
افزایش ظرفیت نیروگاه‌ها: ساخت نیروگاه‌های جدید (از جمله نیروگاه‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی) که در حال حاضر در دستور کار متولیان انرژی کشور قرار گرفته و بخش خصوصی نیز در این حوزه با جدیت ورود کرده که انتظار می‌رود در آینده نزدیک با ورود نیروگاه‌های خورشیدی بخش قابل توجهی از ناترازی‌ها به‌ویژه در زمان پیک مصرف کاهش پیدا کند.
تنوع‌بخشی به سبد انرژی: کاهش وابستگی به یک نوع منبع انرژی خاص و استفاده ترکیبی از انرژی‌های فسیلی، هسته‌ای، و تجدیدپذیر به جهت مدیریت بحران در شرایط خاص
افزایش بهره‌وری انرژی: ارتقای فناوری‌ها و استفاده از تجهیزات کم‌مصرف در بخش‌های مختلف صنعتی و خانگی.
اجرای برنامه‌های مدیریت بار: تشویق مصرف‌کنندگان به مصرف انرژی در ساعات غیرپیک با تعرفه‌های متغیر و همچنین واردات انرژی در پیک مصرف.
مدرن‌سازی شبکه توزیع برق: توسعه شبکه‌های هوشمند برای مدیریت بهتر عرضه و تقاضا
ذخیره‌سازی انرژی: استفاده از باتری‌ها و فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی برای تنظیم نوسانات تولید و مصرف.
قیمت‌گذاری صحیح انرژی: برای جذاب شدن این صنعت برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیاز به اصلاح نظام تعرفه‌ها به‌گونه‌ای که مصرف غیرضروری کاهش یابد و مهم‌تر از همه در نظر گرفتن پاداش‌های قابل توجه برای مشترکین خانگی و صنعتی کم‌مصرف (مازاد بر رایگان شدن برق مصرفی)
حمایت بیش از پیش از سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک: تسهیلات مالی و مشوق‌های دولتی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر که در حال حاضر نیز در دستور کار قرار دارد می‌بایست با جدیت پیگیری شود.
برنامه‌های پیشگیری و آمادگی: طراحی سناریوهای مواجهه با بحران‌های انرژی (مانند قطعی‌های برق یا کمبود سوخت).
سرمایه‌گذاری در تحقیقات و توسعه: حمایت از نوآوری‌ها برای تولید و مصرف بهینه انرژی.
راهکارهای کنترل بازار سهام در شرایط ناترازی انرژی
اطلاع‌رسانی درباره ریسک‌های مرتبط با ناترازی انرژی: برای کاهش هیجانات کاذب در بازار.
مدیریت تولید: شرکت‌های تولیدی می‌بایست در زمان‌های غیر پیک از جمله شب و روز‌های تعطیل برنامه‌های تولید جبرانی داشته باشند.
تولید انرژی توسط شرکت‌های صنعتی پرمصرف: تولید برق پاک با توجه به نیاز صنعت می‌تواند توسط شرکت‌های بزرگ و پرمصرف در دستور کار قرار گیرد. خبر خوش برای سهامداران که این مهم در برخی شرکت‌های فولادی و سیمانی در دستور کار قرار گرفته که برخی حتی به بهره‌برداری رسیده است و برخی نیز برای سال آینده از انرژی آن بهره‌مند خواهند شد.
تنوع‌بخشی پرتفوی سرمایه‌گذاران: کاهش وابستگی به سهام شرکت‌های انرژی‌محور در شرایط ناپایدار.
استفاده از ابزارهای مالی پوشش ریسک: مانند قراردادهای آتی یا اختیار معامله.
حمایت از صنایع انرژی‌بر: با در نظر گرفتن بسته‌های حمایتی از جمله تسهیلات ارزان‌قیمت برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر زمینه توسعه بیش از پیش صنایع کشور فراهم خواهد شد.